Czy Chińczycy wprowadzają na nasz rynek czosnek złej jakości?
Jak twiedrdzi profesor Janusz Podleśny z Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa (IUNG) w Puławach, czosnek sprowadzany z Chin jest mniej aromatyczny, ma również mniej allicyny, substancji antyrakotwórczej. Powołując się na niego, Redaktor Serwisów Ekonomicznych Wirtualnej Polski pisze w swym artykule: „W Państwie Środka produkuje się żywność znacznie taniej, ale metodami zabronionymi w Unii Europejskiej - z użyciem antybiotyków, dużej ilości pestycydów, stosując na dużą skalę modyfikacje genetyczne. Organizacje konsumenckie w Europie Zachodniej alarmują, że to powoduje, iż chiński czosnek może mieć działanie rakotwórcze!” Przedstawiamy dokładną technologię produkcji czosnku, jaką stosuje się w Chinach. Dezyzję, czy warto kupować wyłącznie czosnek wyhodowany w Polsce pozostawiamy ocenie Czytelnika.
Czosnek przybył do nas z Azji Centralnej, gdzie był uprawiany o 3000 lat wcześniej niż w Europie zaczęto używać liczb dla określenia kolejnych lat. Pitagoras nazwał tę roślinę królem wszystkich przypraw. Czosnek zawiera 6-8% białka, 20-27% polisacharydów, ponad 5% tłuszczu, witaminy C, B, PP, wiele soli żelaza i jodu. W odmianach ozimych więcej jest żelaza niż w odmianach jarych. W młodym szczypiorku jest około 5 razy więcej witaminy C i prowitaminy A. Czosnek odgrywa wielką rolę w żywieniu człowieka. Stosowany jest do przygotowania wyrobów mięsnych, wędliniarskich, do gotowania zup, sosów, przygotowania sałatek i pasztetów. Używa się go do kwaszenia i marynowania. Zaprawom nadaje szczególnie pikantny smak i wydłuża możliwy okres ich przechowywania, ponieważ zawarte w czosnku fitoncydy zabijają szkodliwe mikroorganizmy i bakterie wywołujące gnicie. W Chinach czosnek spożywa się najczęściej w postaci szczypiorku. Na rynkach sprzedaje się pęczki szczypiorku czosnkowego lub w postaci alkilowanej. Chińczycy czosnek podają w charakterze przekąski. Dość często można tam zauważyć ludzi niosących pod pachą czosnek ze szczypiorkiem i żujących jego zielone pędy. Podczas spotkań częstują nawet znajomych tym pożytecznym warzywem. W Chinach pod uprawę czosnku przeznacza się ogromne tereny i hoduje się go według swoistej technologii pozwalającej uzyskać znacznie większy urodzaj, niż w Europie.
Miesiąc przed zasadzeniem czosnku ozimego (w sierpniu) zaczyna się przygotowanie gleby. Dobiera się suche, nasłonecznione miejsce. Na całej długości grządki co 70-80cm wykonuje się dwa zagłębienia o szerokości 25cm i głębokości 18-20cm. Uzyskuje się w ten sposób dwustronną grządkę (patrz rysunek 1), lecz można zrobić również grządkę potrójną. Lecz w tym przypadku niewygodnie będzie ją obrabiać. Do zagłębienia wrzuca się nawóz lub kompost, miesza z glebą i lekko ubija, a następnie podlewa roztworem siarczanu miedzi (łyżka stołowa na wiadro wody). Zanim w dołku zostanie umieszczony czosnek, przykrywa się go folią.
Pod koniec września, lub na początku października (od 20.09 do 10.10) w dni najlepsze do sadzenia czosnku według kalendarza księżycowego sadzi się czosnek ozimy po dwóch stronach dołków tworząc dwurzędowe grządki. Zanim nastaną chłody ząbki lub cebulki czosnku powinny się ukorzenić i stworzyć solidny system korzeniowy przenikający na głębokość 10-12cm, lecz nie puścić pędów. Jeśli czosnek ozimy zostanie posadzony zbyt późno, to system korzeniowy nie zdąży się rozwinąć i wniknąć na właściwą głębokość w glebę, jeśli zaś posadzono go zbyt wcześnie, to wypuści szczypiorek. W obu przypadkach część czosnku może wymarznąć.
Jako sadzonek używa się zdrowy, dobrze wysuszony czosnek ozimy (podzielony na 2 ząbki), lub cebulki, które wyrosły z główek ostatniego urodzaju. Ząbki sortuje się na cztery grupy: najgrubsze, grube, średnie i drobne. Umieszcza się je na 2 minuty w roztworze soli (6 łyżek stołowych soli na wiadro wody), następnie na minutę w roztworze siarczanu miedzi (1 łyżeczka na wiadro wody) i bez płukania sadzi się na grządce. Z dużych ząbków wyrasta duży czosnek. Aby uzyskać jednakowy urodzaj przy jednakowej powierzchni gleby sadzi się najgrubsze ząbki w odległości 15cm od siebie, grube w odległości 11cm, średnie co 9cm, a drobne co 7cm. Ząbki umieszcza się na głębokości 4-5cm. Jeśli oczekiwana jest surowa zima, to grządki należy mulczować (pokryć powierzchnię gleby torfem lub kompostem, a w razie ich braku – liśćmi lub gałęziami świerkowymi). Wczesną wiosną pokrycie to należy zdjąć, a glebę ostrożnie spulchnić do głębokości 2-3cm tak, by nie uszkodzić kiełkującego czosnku. Jeśli w maju nie występują deszcze, to podlewa się co 8-10 dni, a w upały co 5-6 dni. Jeśli padają deszcze, podlewanie nie jest konieczne.
Pierwsze nawożenie wykonuje się przy pojawieniu 3-4 pędów, drugie po 15-20 dniach, trzecie – ostatnie – 10-20 czerwca. Kiedy wyrośnie szczypiorek o wysokości około 14-15cm, a ogólna wysokość czosnku osiągnie średnio 30cm, to należy szczypiorek odłamać lub ściąć na ukos pozostawiając pieniek 1,5-2cm. Odłamany szczypiorek stosuje się jako przyprawę, lub używa do kiszenia i marynat. Odpowiednio wczesne wyłamanie szczypiorku zwiększa urodzaj czosnku o 30-40%. Niewielka liczba pędów zostaje pozostawiona w celu uzyskania cebulek powietrznych. Na pędach w szczelnym pokrowcu o zgiętym nosku wyrastają kwiatostany. W kwiatostanach rozrastają się kwiaty i cebulki. Kwiaty zazwyczaj usychają nie wytwarzając nasion (nasiona dojrzewają jedynie w regionach o krótkim dniu). Aby cebulki były duże, kiedy pokrowiec się otworzy, najdrobniejsze należy usunąć pęsetą. Aby po zżółknięciu liści cebulki nie wypadały, na pokrowce wkłada się woreczki z gazy, podobnie jak czyni się to w przypadku innych upraw w celu zapobieżenia niepożądanemu zapyleniu.
Aby główki czosnku nie przegrzewały się na słońcu i nie zieleniały okopuje się początkowo do wysokości 3-5cm, a potem jeszcze wyżej zgarniając glebę od krawędzi dołka tworząc górkę nad główką czosnku (patrz rysunek 2). Do dołków wlewamy nawóz w czasie drugiego i trzeciego nawożenia. Czosnek się zbiera pod koniec lipca lub na początku sierpnia, kiedy zewnętrzne dolne liście całkowicie pożółkną, a środkowe są żółte w 1/4 lub w 1/3.
Czosnek, podobnie, jak cebula trzeba zebrać w odpowiednim czasie. Jeśli nastąpi opóźnienie, cebula rozpoczyna wzrost wtórny. W przypadku czosnku następuje pękanie wierzchniej warstwy łupiny, główka się rozlatuje na ząbki i nie nadaje się do długiego przechowywania.
Zbiór czosnku odbywa się przy pomocy wideł ogrodowych. Wykopany czosnek, przy dobrej pogodzie układa się na grządce rzędami tak, by szczypiorek drugiego rządka nakrywał główki pierwszego itd. Suszy się 2-3 dni, a następnie przewraca wszystko na drugą stronę i suszy kolejne 2-3 dni. W tym czasie czosnek porządnie wysycha, słońce jednocześnie nie przypieka główek, nie zielenieją one i ząbki w ich wnętrzu nie rozmiękają. Jeśli pogoda jest zmienna, czosnek umieszcza się pod zadaszeniem.
Czosnek ozimy daje znacznie większy urodzaj od jarego, lecz może być krócej przechowywany, przez co często służy do wyrobu marynat i kiszonek. Świeży czosnek przechowuje się w postaci długich pryzm w przewiewnych pomieszczeniach, a wraz z nastaniem chłodów przenosi się go do suchej piwnicy lub spiżarni z temperaturą 0-3*C i wilgotnością 75-80%. Czosnek można przechowywać w słojach szklanych przykrytych plastikowymi zakrętkami i błonami półprzepuszczalnymi. Czosnek najlepiej zachowuje swe właściwości jeśli główka od dołu zostanie opalona nad płomieniem.
