Pasożyt: nużeniec ludzki – (Demodex folliculorum)
Choroba: Nużyca, demodekoza – (Demodecosis)

Jest robakowaty, białawy lub żółtawy, w tyle zwężony, w przedniej części ma 4 pary odnóży, sztylecikowe chelicery oraz pedipalpy. Dorasta do 0,4 mm długości (najczęściej 0,2-0,3 mm) i 45 m m grubości. Pasożytuje w mieszkach włosowych oraz w gruczołach łojowych. Jest rozpowszechniony na całym świecie. Odżywia się łojem i przesączem osocza krwi.

Na ogół nie wywołuje poważnych objawów chorobowych. Niekiedy może powodować zapalenie gruczoły łojowego lub mieszka włosowego, uniemożliwiając wydzielenie łoju. Objawem jest wówczas miejscowa gorączka, stan zapalny, ból i powstanie ropnia (pryszcz ropny). Wrażliwe osoby (głównie kobiety) odczuwają lekkie swędzenie skóry w miejscach przebywania nużeńców zwłaszcza, gdy te aktywnie wnikają w głąb mieszka lub gruczołu łojowego. Przyczynia się do powstawania wągrów (zaskórników) - comedones. Odchody nużeńca mogą u niektórych osób wywoływać uczulenie i podrażnienie ujścia gruczołów łojowych. Sprzyja zakażeniom bakteryjnym, zwłaszcza w przebiegu trądziku i zapalenia łojotokowego skóry.

Nużeńca można zidentyfikować badaniem mikroskopowym zaskórników lub całych torebek włosowych umiejętnie wyrwanych pęsetą, zwłaszcza tych zaropiałych. Na końcówce (tej tkwiącej w skórze, po wewnętrznej stronie) wągra niekiedy zaobserwować można poruszającego się nużeńca. Jest trudno widoczny gołym okiem z powodu podobnej barwy pasożyta do barwy masy rogowo-łojowej wągra.

Częściej występuje u ludzi na wsiach oraz z łojotokiem (do skóry tłustej łatwiej przywiera kurz). Przenoszony jest wraz z kurzem, przez kontakt bezpośredni z osobą zarażoną, przez stosowanie tych samych przyborów kosmetycznych, ręczników i ubrań. Profilaktyka polega na utrzymywaniu w czystości skóry i ubrań oraz oczyszczenie skóry z zaskórników za pomocą płynów odkażających i peelingu enzymatycznego lub ziarnistego.

Miejscowo maść Viosept – tuby 15 g Jelfa (domiphen bromide, kliochinol, chlorowodorek trypelenaminy) lub Chlorchinaldin – maść 3% tuby 5 g (Chema-Elektromet). Maście wciera się 2-3 razy dz.. Skórę należy przmywać spirytusem z dodatkiem kamfory, tymolu lub kwasu salicylowego. Skuteczny jest również preparat Adonis Afrodyta zawierający w składzie etanolowy roztwór rezorcyny, tymolu i mentolu, który należy użyć przed nałożeniem wybranej maści.

Jeśli nużycy towarzyszy silny łojotok i nieznoszenie tłustych maści (wazeliny w podłożu) zaleca się Crotamiton Farmapol – płyn 10% (analogiczne leki to Eurax i Euraxil Novartis – emulsje, kremy 10%) – kilka razy dziennie miejscowo wcierać.