Wesz ludzka - (Pediculus humanus)
Choroba: Wszawica - Pediculosis
Choroba: Wszawica - Pediculosis
Wiadomości ogólne
Wszy należą do rzędu Anoplura. Są to pasożyty bezwzględne. Posiadają aparat gębowy kłująco-ssący. Ich ciało jest spłaszczone, głowa mała i ruchliwa, segmenty tułowia zrośnięte; odnóża wyposażone w pazurki umożliwiające silne przymocowanie się do włosów. Oczy są proste. Odżywiają się krwią. Rozwój jest prosty. Samica składa w ciagu życia około 200-300 jaj, jednorazowo około 10 jaj. Jaja, zwane gnidami są składane na powierzchnię włosów, do której ściśle przylegają. Larwy wylegają się po około tygodniu. Osiagają dojrzałośc płciową po około 3 tygodniach. Cykl rozwojowy trwa około 26 dni. Dorastają maksymalnie do około 4 mm, średnio 2,5 mm. Wszy odzieżowe szybciej wylęgaja się z jaj (po 3-4 dniach) i prędzejej dojrzewaja płciowo (po około 2 tygodniach).
Wesz ludzka obejmuje 3 podgatunki: wesz łonową (Pediculus humanus pubis seu Phthirius pubis, dawniej Pthirus pubis); wesz odzieżową (Pediculus humanus vestimenti seu Pediculus vestimenti); wesz głowową (Pediculus humanus capitis seu Pediculus capitis).
Wesz ludzka obejmuje 3 podgatunki: wesz łonową (Pediculus humanus pubis seu Phthirius pubis, dawniej Pthirus pubis); wesz odzieżową (Pediculus humanus vestimenti seu Pediculus vestimenti); wesz głowową (Pediculus humanus capitis seu Pediculus capitis).
Objawy
wesz głowowa umiejscawia się głownie w okolicy skroniowej i potylicznej; nakłuwanie skóry wywołuje świąd, co przejawia się drapaniem po skórze owłosionej, powstawaniem przeczosów, strupów i objawami zliszajcowacenia skórnych zmian. Rany spowodowane drapaniem ulegają niekiedy zakażeniu ropnemu. Na włosach widoczne gnidy i wszy.
Wesz odzieżowa egzystuje głownie na odzieży w pobliżu ciała. Kontakt odzieży ze skórą umozliwia pobieranie krwi z żywiciela. Objawami są: świąd, stan zapalny, zakażenie ran bakteriami ropnymi, przeczosy, w miejscu ukłucia grudki zapalne, a potem blizenki odbarwieniowe i przebarwieniowe (brunatnawe). Gnidy składane są w zakamarkach i szwach odzieży.
Wesz łonowa umiejscawia się głównie pod pachami, na klatce piersiowej mężczyzn i w okolicach narządów płciowych kobiet i mężczyzn, rzadziej na brwiach. Objawy to świąd, przeczosy, sinawe plamy i grudki zapalne.
Znaczenie epidemiologiczne. Wszy są ważnymi czynnikami biologicznymi propagującymi riketsje gorączki okopowej (febris quintana) i duru plamistego (typhus exanthematicus).
Wesz odzieżowa egzystuje głownie na odzieży w pobliżu ciała. Kontakt odzieży ze skórą umozliwia pobieranie krwi z żywiciela. Objawami są: świąd, stan zapalny, zakażenie ran bakteriami ropnymi, przeczosy, w miejscu ukłucia grudki zapalne, a potem blizenki odbarwieniowe i przebarwieniowe (brunatnawe). Gnidy składane są w zakamarkach i szwach odzieży.
Wesz łonowa umiejscawia się głównie pod pachami, na klatce piersiowej mężczyzn i w okolicach narządów płciowych kobiet i mężczyzn, rzadziej na brwiach. Objawy to świąd, przeczosy, sinawe plamy i grudki zapalne.
Znaczenie epidemiologiczne. Wszy są ważnymi czynnikami biologicznymi propagującymi riketsje gorączki okopowej (febris quintana) i duru plamistego (typhus exanthematicus).
Leczenie
Wszawica głowowa: Delacet (Herbapol) - płyn we flakonach po 100 i 800 g (zawiera wyciąg alkoholowy z ostróżki polnej i kwas octowy) - wetrzeć płyn starannie we włosy, pokryć ceratką i pozostawić na 3 godziny; umyć szamponem i spłukać; starannie wyczesać. Zabieg powtórzyć po tygodniu.
Wszawica łonowa i głowowa: Malathion: Prioderm (Sarget) - flakony 110 ml i 100 ml - roztwór 0,5%; Lusap (Interdelta) - torebki szamponetki 10 g. Roztwór wciera się we włosy głowowe lub łonowe i pozostawia do wyschnięcia na 12 h po czym myje starannie i wyczesuje.
Wesz odzieżowa, łonowa lub głowowa: Allethrin, Pyrethrins: Jacutin N (Hermal) - fl. 145 ml - aerozol; Spray-Pax (Scat) - fl. 12 g - płyn; A-par (SCAT) - aerozol 90 g; Crinopex Forte (Nycomed) - fl. 60 g szampon - stosować na włosy, skórę i ubrania. Preparat pozostawia się na włosach lub ubraniu przez 2-3 h, po czym zmywa. Profilaktycznie zabieg powtarza się.
Fenotryna: Full Marks (Seton Healthcare) - flakony 55 i 160 ml - mleczko 0,2% do użytku zewnętrznego jak wyżej.
Permethrin: Elimite (Allergan) - krem 5% w tubach; Nix (GlaxoWellcome) 1% szampon we flakonach 59 ml; Acticin (Alpharma) krem 5% w tubach 60 g.
Dawniej w leczeniu wszwicy łonowej była stosowana toksyczna Szara Maść Rtęciowa - Unguentum Hydrargyri cinereum na smalcu i łoju, zawierająca 33% rtęci metalicznej. Do zwalczania wszawicy wykorzystywano również dziegieć Pix (10-50% roztwoy i maście), krezol, chloroform, ocet sabadylowy i naftę surową lub ze smołą drzewną.
Wszawica łonowa i głowowa: Malathion: Prioderm (Sarget) - flakony 110 ml i 100 ml - roztwór 0,5%; Lusap (Interdelta) - torebki szamponetki 10 g. Roztwór wciera się we włosy głowowe lub łonowe i pozostawia do wyschnięcia na 12 h po czym myje starannie i wyczesuje.
Wesz odzieżowa, łonowa lub głowowa: Allethrin, Pyrethrins: Jacutin N (Hermal) - fl. 145 ml - aerozol; Spray-Pax (Scat) - fl. 12 g - płyn; A-par (SCAT) - aerozol 90 g; Crinopex Forte (Nycomed) - fl. 60 g szampon - stosować na włosy, skórę i ubrania. Preparat pozostawia się na włosach lub ubraniu przez 2-3 h, po czym zmywa. Profilaktycznie zabieg powtarza się.
Fenotryna: Full Marks (Seton Healthcare) - flakony 55 i 160 ml - mleczko 0,2% do użytku zewnętrznego jak wyżej.
Permethrin: Elimite (Allergan) - krem 5% w tubach; Nix (GlaxoWellcome) 1% szampon we flakonach 59 ml; Acticin (Alpharma) krem 5% w tubach 60 g.
Dawniej w leczeniu wszwicy łonowej była stosowana toksyczna Szara Maść Rtęciowa - Unguentum Hydrargyri cinereum na smalcu i łoju, zawierająca 33% rtęci metalicznej. Do zwalczania wszawicy wykorzystywano również dziegieć Pix (10-50% roztwoy i maście), krezol, chloroform, ocet sabadylowy i naftę surową lub ze smołą drzewną.
