Pijawka lekarska – (Hirudo medicinalis)
i pijawka końska Haemopis sanguisuga
Wiadomości ogólne
Pijawka lekarska dorasta do 15 cm długości. Ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie, barwy szarozielonej, oliwkowej lub brązowej. Posiada ceglaste lub ciemne plamki ułożone wzdłuż ciała po bokach. Pokarmem dla pijawki są płynne tkanki (krew, limfa) kręgowców i bezkręgowców (atakuje również ślimaki).
Pijawka końska dorasta do 11 cm długości, barwy ciemnobrązowej lub czarnej. Przebywa w zbiornikach słodkowodnych (rowy melioracyjne, moczary, olsy, strumienie, rzeki, stawy, jeziora) oraz na podmokłych pastwiskach. Żywi się krwią kręgowców i bezkręgowców, ponadto pożera drobne zwierzęta w całości (np. kijanki, drobne ryby, mięczaki, dżdżownice, owady). W Polsce pijawki pasożytują na ludziach przebywających w zbiornikach wodnych i w wilgotnej roślinności.
W krajach o ciepłym klimacie żyją rozmaite gatunki pijawek atakujących ssaki, w tym ludzi. Pasożytowanie na człowieku ma miejsce podczas przebywania w zbiornikach wodnych, w podmokłej roślinności zielnej, na polach uprawnych czy w wilgotnych lasach. Pijawki przedostają się również do domostw pasożytując na ludziach (np. pijawka cejlońska Haemadipsa ceylonica). Niebezpieczne jest pasożytowanie wielu pijawek na śpiących ludziach lub zwierzętach.
Zagrożeniem dla ludzi i zwierząt jest przedostanie się pijawek do przewodu pokarmowego lub oddechowego, przewodu słuchowego i otworów płciowych. Może wówczas dojść do silnego krwawienia, uduszenia oraz stanu zapalnego i zakażenia bakteriami. Opisane są przypadki spożycia żywych pijawek wraz z pokarmem lub wodą. W celu ułatwienia oderwania pijawki należy ją posypać solą, kwaskiem cytrynowym lub skropić octem.
Znaczenie pijawki lekarskiej w lecznictwie. Obecnie w medycynie rzadko stosowane, w okresie przedwojennym zalecane w wielu chorobach, niekiedy nawet przesadnie. W dzisiejszych czasach jednak nadal spotykamy się z zalecaniem pijawek przez lekarzy medycyny oficjalnej, w związku z tym poświęcę nieco im uwagi. Nowoczesna pielęgniarka (pielęgniarz) powinna orientować się również i w tym temacie, zważywszy, że może znaleźć się w rozmaitych okolicznościach podczas swojej pracy zawodowej.
Wskazania do stosowania pijawek: nadciśnienie, miażdżyca, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepy żylne, miejscowe zaburzenia krążenia krwi.
W leczeniu stosuje się pijawki wyłącznie hodowlane. Dzikie pijawki przenoszą wiele chorób, np. tężec.
Działanie lecznicze pijawek polega na poprawieniu przepływu krwi przez zmniejszenie jej lepkości, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie obrzęku i wysięku pozanaczyniowego, zmniejszeniu liczby płytek krwi (?), znoszeniu bólu i działaniu przeciwzakrzepowym. Hirudin uzyskiwany z pijawek jest składnikiem niektórych nowoczesnych leków stosowanych zewnętrznie i wewnętrznie.
Z tego względu, że w życiu spotkałem się z rozmaitymi sytuacjami nieprawidłowego stosowania pijawek, zobowiązany jestem do udzielenia pewnych uwag.
Podstawowe zasady prawidłowego przystawiania pijawek:
Jedna pijawka wysysa 15-20 ml krwi. Daną pijawkę można przystawiać tylko jednemu pacjentowi. Raz użyte pijawki nie można przystawiać innym pacjentom!!!. Stosuje się tylko pijawki z hodowli, w której przestrzegano zasady epidemiologiczne i sanitarne.
Pijawki należy przystawiać wyłącznie po pisemnym zaleceniu lekarza dyplomowanego w ściśle określonych miejscach ciała, aby zapobiec powikłaniom lub uszkodzeniom ciała, zagrażającym zdrowiu i życiu pacjenta.
Przed zabiegiem przygotować jałowe miseczki (nerkowatą i okrągłą z pijawkami – zamkniętą gazą), bańkę szklaną, 2 pęsety, gaziki, łopatkę, sól lub ocet, plaster opatrunkowy, spirytus, bandaż, 40% glukozę.
Miejsca przystawienia pijawek należy zdezynfekować i osuszyć aby alkohol wyparował.
Miejsca owłosione wygolić i zdezynfekować.
Pijawki nabierać do bańki i przystawiać na określone miejsca, po przyssaniu się pijawki bańkę odjąć. Jeśli pijawka nie chce się przyssać, miejsce przetrzeć glukozą 40%.
Należy liczyć przykładane pijawki.
Najedzone pijawki odpadają same, jeśli któraś nadal pozostaje posypać jej tylną część ciała solą lub zmoczyć octem. Przeliczyć zebrane pijawki. Suma musi się zgadzać. Niekiedy pijawka niespodziewanie przemieszcza się w inne miejsce, np. pod ubranie.
Podczas zabiegu pielęgniarka powinna przebywać przy pacjencie.
Miejsca odpadnięcia pijawek należy opatrzyć sterylną gazą i zakleić plastrem. Upewniać się, czy krwawienie ustało.
i pijawka końska Haemopis sanguisuga
Wiadomości ogólne
Pijawka lekarska dorasta do 15 cm długości. Ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie, barwy szarozielonej, oliwkowej lub brązowej. Posiada ceglaste lub ciemne plamki ułożone wzdłuż ciała po bokach. Pokarmem dla pijawki są płynne tkanki (krew, limfa) kręgowców i bezkręgowców (atakuje również ślimaki).
Pijawka końska dorasta do 11 cm długości, barwy ciemnobrązowej lub czarnej. Przebywa w zbiornikach słodkowodnych (rowy melioracyjne, moczary, olsy, strumienie, rzeki, stawy, jeziora) oraz na podmokłych pastwiskach. Żywi się krwią kręgowców i bezkręgowców, ponadto pożera drobne zwierzęta w całości (np. kijanki, drobne ryby, mięczaki, dżdżownice, owady). W Polsce pijawki pasożytują na ludziach przebywających w zbiornikach wodnych i w wilgotnej roślinności.
W krajach o ciepłym klimacie żyją rozmaite gatunki pijawek atakujących ssaki, w tym ludzi. Pasożytowanie na człowieku ma miejsce podczas przebywania w zbiornikach wodnych, w podmokłej roślinności zielnej, na polach uprawnych czy w wilgotnych lasach. Pijawki przedostają się również do domostw pasożytując na ludziach (np. pijawka cejlońska Haemadipsa ceylonica). Niebezpieczne jest pasożytowanie wielu pijawek na śpiących ludziach lub zwierzętach.
Zagrożeniem dla ludzi i zwierząt jest przedostanie się pijawek do przewodu pokarmowego lub oddechowego, przewodu słuchowego i otworów płciowych. Może wówczas dojść do silnego krwawienia, uduszenia oraz stanu zapalnego i zakażenia bakteriami. Opisane są przypadki spożycia żywych pijawek wraz z pokarmem lub wodą. W celu ułatwienia oderwania pijawki należy ją posypać solą, kwaskiem cytrynowym lub skropić octem.
Znaczenie pijawki lekarskiej w lecznictwie. Obecnie w medycynie rzadko stosowane, w okresie przedwojennym zalecane w wielu chorobach, niekiedy nawet przesadnie. W dzisiejszych czasach jednak nadal spotykamy się z zalecaniem pijawek przez lekarzy medycyny oficjalnej, w związku z tym poświęcę nieco im uwagi. Nowoczesna pielęgniarka (pielęgniarz) powinna orientować się również i w tym temacie, zważywszy, że może znaleźć się w rozmaitych okolicznościach podczas swojej pracy zawodowej.
Wskazania do stosowania pijawek: nadciśnienie, miażdżyca, zakrzepowe zapalenie żył, zakrzepy żylne, miejscowe zaburzenia krążenia krwi.
W leczeniu stosuje się pijawki wyłącznie hodowlane. Dzikie pijawki przenoszą wiele chorób, np. tężec.
Działanie lecznicze pijawek polega na poprawieniu przepływu krwi przez zmniejszenie jej lepkości, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie obrzęku i wysięku pozanaczyniowego, zmniejszeniu liczby płytek krwi (?), znoszeniu bólu i działaniu przeciwzakrzepowym. Hirudin uzyskiwany z pijawek jest składnikiem niektórych nowoczesnych leków stosowanych zewnętrznie i wewnętrznie.
Z tego względu, że w życiu spotkałem się z rozmaitymi sytuacjami nieprawidłowego stosowania pijawek, zobowiązany jestem do udzielenia pewnych uwag.
Podstawowe zasady prawidłowego przystawiania pijawek:
Jedna pijawka wysysa 15-20 ml krwi. Daną pijawkę można przystawiać tylko jednemu pacjentowi. Raz użyte pijawki nie można przystawiać innym pacjentom!!!. Stosuje się tylko pijawki z hodowli, w której przestrzegano zasady epidemiologiczne i sanitarne.
Pijawki należy przystawiać wyłącznie po pisemnym zaleceniu lekarza dyplomowanego w ściśle określonych miejscach ciała, aby zapobiec powikłaniom lub uszkodzeniom ciała, zagrażającym zdrowiu i życiu pacjenta.
Przed zabiegiem przygotować jałowe miseczki (nerkowatą i okrągłą z pijawkami – zamkniętą gazą), bańkę szklaną, 2 pęsety, gaziki, łopatkę, sól lub ocet, plaster opatrunkowy, spirytus, bandaż, 40% glukozę.
Miejsca przystawienia pijawek należy zdezynfekować i osuszyć aby alkohol wyparował.
Miejsca owłosione wygolić i zdezynfekować.
Pijawki nabierać do bańki i przystawiać na określone miejsca, po przyssaniu się pijawki bańkę odjąć. Jeśli pijawka nie chce się przyssać, miejsce przetrzeć glukozą 40%.
Należy liczyć przykładane pijawki.
Najedzone pijawki odpadają same, jeśli któraś nadal pozostaje posypać jej tylną część ciała solą lub zmoczyć octem. Przeliczyć zebrane pijawki. Suma musi się zgadzać. Niekiedy pijawka niespodziewanie przemieszcza się w inne miejsce, np. pod ubranie.
Podczas zabiegu pielęgniarka powinna przebywać przy pacjencie.
Miejsca odpadnięcia pijawek należy opatrzyć sterylną gazą i zakleić plastrem. Upewniać się, czy krwawienie ustało.
