Glista psia (Toxocara canis, syn. Ascaris canis)
Choroba: toksokaroza (Toxocarosis)

Jest to pasożyt psów, wilków, szakali, szopów i lisów. Postać dorosła pasożytuje w jelicie cienkim, a larwy w różnych tkankach narządowych. Człowiek jest żywicielem przypadkowym, ale dość często ulega zakażeniu, zwłaszcza w krajach azjatyckich. Parazyt wykazuje dymorfizm płciowy. Samica dorasta do 19 cm długości, a samiec do 13 cm długości. Przednia część samca posiada wąskie skrzydełka.

Z jaj wylęgają się larwy, które w tym samym żywicielu przemieszczają się do naczyń krwionośnych i ulegają propagacji do rozmaitych narządów: wątroby, płuc, gałki ocznej, rdzenia kręgowego, mózgu, czy śledziony. Jeśli larwy trafią do płuc wówczas przedostają się do oskrzelików i dalej przez tchawicę i gardło z powrotem do jelit, gdzie osiągają dojrzałość płciową. Jeżeli larwy przejdą do innych narządów, wówczas otorbiają się i przechodzą w stan życia utajonego (spoczynkowego, przetrwalnikowego). Zakażenie następuje przez spożycie mięsa z larwami przetrwalnikowymi (wśród zwierząt), jaj inwazyjnych wydalonych z kałem lub w trakcie ciąży – zakażenie śródmaciczne (larwy wędrują przez żyłę pępkową do płodu).

Człowieka zakaża się przez spożycie pokarmu zanieczyszczonego jajami pasożyta, przy bezpośrednim kontakcie z psami (przytulanie do twarzy zwierząt, całowanie szczeniąt). Możliwe jest także zakażenie po spożyciu niedogotowanego lub niedosmażonego mięsa psiego lub lisiego zawierającego cysty (w krajach azjatyckich, w niektórych krajach afrykańskich). W Polsce ze względu na nie spożywanie tego typu mięsa pasożyt tą droga nie szerzy się. Zagrożenie natomiast stanowią piaskownice i trawniki zanieczyszczone odchodami psów. Niebezpieczne jest także kontaktowanie się małych dzieci z psami zakażonymi glistą. Mięso dzikich zwierząt (niedźwiedzie, dziki, sarny) może zawierać formy przetrwalnikowe larw glisty psiej. Zwierzęta roślinożerne zakażają się jajami pasożyta podczas spożywania roślin zanieczyszczonych odchodami chorych zwierząt (psów, wilków, lisów).

W celach profilaktycznych należy regularnie odrobaczać psy i koty trzymane w domu.

Objawy toksokarozy u człowieka zależą od lokalizacji larw przetrwalnikowych. Do ogólnych objawów należą: eozynofilia, wzrost stężenia gammaglobulin, powiększenie węzłów chłonnych, gorączka, nudności, wymioty, ogólne osłabienie, brak apetytu, powiększenie i bóle śledziony oraz wątroby, pokrzywka na skórze. W razie umiejscowienia larw w gałce ocznej – widoczne larwy w obrębie tkanek gałki, stan zapalny, wysięk komórkowy w komorze przedniej, ziarniaki z limfocytów i eozynocytów w obrębie siatkówki, naczyniówki i (lub) nerwy wzrokowego.

Larwy obecne w rdzeniu kręgowym lub w mózgu wywołują objawy neurologiczne (drgawki, bóle, porażenie) i psychiczne.

Larwy obecne w płucach są powodem wystąpienia nacieków Löfflera i stanów zapalnych.

Diagnostyka. Rozpoznanie choroby ułatwiają badania radiologiczne, rezonans magnetytczny i badania histologiczne. Testy biochemiczne zawodzą.

Tiabendazol (Mintezol Merck Sharp and Dohme – tabl. do żucia 500 mg, flakony 120 ml – zawiesina 5 ml zawiera 500 mg substancji czynnej) 25 mg/kg m.c. 2 razy dz. przez 7 dni.

Ivermectin (Mectizam Merck Sharp and Dohme Chibret – tabl. 2 mg, tabl. podzielone 6 mg; Stromectol Merck – tabl. podz. 6 mg) – 6-12 mg na czczo jednorazowo.

Diethylcarbamazine (Hertazan Lederle – tabl. 50 mg) – 6 mg/kg m.c./24 h w dwóch dawkach przez 21 dni.