Hirudoterapia - podstawy leczenia pijawkami

Książka dostępna w sklepie IGYA

W świadomości większości ludzi zastosowanie pijawek w leczeniu różnych chorób przypomina szarlatanerię. Tego typu stosunek do hirudoterapii spowodowany jest tym, że na przestrzeni długich lat pijawki nie stanowiły obiektu zainteresowania specjalistów. Od początku lat 60-tych XX wieku do połowy lat 80-tych zoolodzy i lekarze nie prowadzili badań z tymi stworzeniami.

Właśnie w tym czasie medycyna hołdowała modzie na preparaty chemiczne o szybkim działaniu. Obecnie ma miejsce proces odwrotny, lekarze i ich pacjenci wracają ku naturalnym metodom leczenia najróżniejszych dolegliwości przy pomocy lekarstw podarowanych nam przez przyrodę. Największą popularnością cieszy się miód, propolis, nalewki ziołowe, wodorosty (laminaria i spirulina), a także wiele innych środków. Różne kierunki naturopatii uczą nas właściwego odżywiania, uzupełniania wraz z pokarmem koniecznych do życia substancji mineralnych, białek i witamin. Tysiące ludzi na całym świecie zażywa witaminy, stosuje diety wegetariańskie, witariańskie, mleczne i inne. Zażywają oni zioła lecznicze lub wybierają inne metody profilaktyki i leczenia chorób.

Prawie nikt nie zwraca uwagi na pijawki. Nie jest to jednak podejście słuszne. Podobnie jak użądlenie pszczoły ma właściwości lecznicze, niezwykle pożyteczne dla ludzkiego organizmu jest ugryzienie pijawki lekarskiej. Przy czym w odróżnieniu od apiterapii, hirudoterapia jest absolutnie bezbolesna. Jest to uniwersalny, naturalny sposób leczenia oparty na jedności wszystkich istot żywych na naszej planecie. Natura nie stwarza nic bezużytecznego. Jednak ludzie nie zawsze umieją rozsądnie zastosować to, co na pierwszy rzut oka wydaje się całkiem niepotrzebne, a nawet wstrętne. Zastosowanie metod hirudoterapii jest niezwykle skuteczne, wykorzystywane są one w mikrochirurgii, ginekologii, kardiologii, dermatologii, immunologii itd. Przy pomocy pijawek lekarze próbują przezwyciężyć nawet choroby onkologiczne i AIDS.

Pijawki lekarskie nie są obecnie sprzedawane w aptekach, co można wytłumaczyć podwyższonym popytem na preparaty chemiczne ze względu na ich wysoką skuteczność. Z pewnością preparaty chemiczne są nieodzowne, lecz ich stosowanie powinno mieć granice. Zdajemy sobie z tego sprawę, lecz z drugiej strony zakup opakowania tabletek i stosowanie ich zgodnie z instrukcją jest o wiele łatwiejsze niż konsultacja u specjalisty i nauka przykładania pijawek.

 

 

 

Cechy i różnorodność pierścienic

 

Zanim powiemy o tym jak stosować pijawki do celów medycznych, zapoznajmy się z tymi zadziwiającymi przedstawicielami świata bezkręgowców. Powinniśmy szczególnie dowiedzieć się czegoś o ich biologii – budowie, zachowaniu, występowaniu i znaczeniu dla środowiska, innymi słowy o ekologii i ogólnej zoologii pijawek.

Około 200 lat temu wielki francuski znawca nauk przyrodniczych Georges Cuvier, pracując nad systematyką świata zwierzęcego określił 6 typów zwierząt, w tym członowce, do których zaliczył wszystkie istoty, których ciało składało się z segmentów: owady, raki, pająki, dżdżownice, stonogi i pijawki. Współczesna nauka dysponuje znacznie obszerniejszą wiedzą o pijawkach i dlatego zwierzęta te stanowią odrębną podgromadę organizmów – Hirudinea. Pod względem budowy wewnętrznej pijawki niewiele różnią się od zwykłej dżdżownicy, ponieważ kilkadziesiąt milionów lat temu miały wspólnych przodków. Wraz z niektórymi innymi członowcami pijawki należą do pierścienic. Pierścienice, to bezkręgowce o podłużnej budowie ciała złożonego z pierścieni. Należą do zwierząt pierwoustych.

 

Pierścienice i ich klasyfikacja

 

Do grupy pierścienic zalicza się 9000 gatunków zwierząt, co stanowi 1/4 wszystkich wieloszczetów scolecida. Zoolodzy dzielą pierścienice na wieloszczety, krążkokształtne, skąposzczety i pijawki.

Pierścienice są najwyżej zorganizowanymi ze wszystkich wieloszczetów, stanowią szczyt ewolucji tej obszernej grupy żywych istot. Jednocześnie pierścienice uważa się za przodków wielu organizmów, wśród których największe znaczenie w przyrodzie mają stawonogi, których przedstawicielami są owady, pająki, kraby i inne. Same zaś pierścienice pochodzą od płazińców.

W trakcie rozwoju ewolucyjnego pojawiły się gatunki płazińców, które zwiększały długość swego ciała poprzez dodawanie kolejnych segmentów. Stworzenia te dodawały kolejne kręgi mięśni. Następnie zmiany objęły całą budowę wewnętrzną. Ich narządy również zaczęły rosnąć jako człony. W efekcie pojawiły się zwierzęta, których ciało wewnętrznie i zewnętrzne składało się z członów, i których niemal każdy nowy segment kopiował poprzednie. Takie powtarzanie jednorodnych segmentów ciała zyskało w nauce nazwę metamerii.

W rzeczywistości oczywiście rozwój metamerycznej budowy ciała przebiegał niezwykle długo i w skomplikowany sposób. Już u prymitywnych mikroskopijnych korzenionóżek obserwuje się podział muszelek na podobne do siebie segmenty. W ten sposób segmentacja ciała leżała u podstaw ewolucji świata organicznego. Była skutkiem przystosowania istot żywych do środowiska życia i ewolucji typów symetrii ciała zwiększającej adaptacyjne możliwości gatunków. Metameria sama w sobie uznawana jest przez naukowców za odrębny typ symetrii.

Meduzy i ich krewniacy jamochłony, a także niższe robaki pozbawione są prawdziwych metamerów. Jednak wiele z nich posiada pseudometamery, czyli segmenty pozorne. U takich jamochłonów jak stułbiopławy, scyfomeduzy, koralowce i żebropławy występuje symetria promienista (narządy polimeryczne). W biologii symetrią promienistą nazywamy narządy i struktury wielokrotnie powtarzające się w organizmie. Zazwyczaj są to narządy układu płciowego. Pseudometamerie i twory promieniste posiadają gąbki, polipy, meduzy jamochłonów i niektóre wieloszczety i szkarłupnie.

Dalszy podział ciała zwierząt okazał się możliwy dzięki skomplikowaniu układu nerwowego, i przede wszystkim dzięki pojawieniu się układu krwionośnego. Stało się możliwe oddzielenie rozgałęzień nerwów (z wytworzeniem rozwidleń układu nerwowego) i naczyń krwionośnych (z wytworzeniem rozwidleń układu naczyniowego).

Trzecim i chyba najważniejszym warunkiem postępowania metamerii stał się rozrost mięśni. Pierścienice dysponują najlepiej rozwiniętym workiem mięśniowym spośród wszystkich robaków. Jego objętość osiąga 60-70% ogólnej objętości ciała. Dzięki intensywnemu rozwojowi mięśni doszło do wydzielenia podłużnych odcinków i pierścieniowatego umięśnienia oddzielonych poprzecznymi przegródkami. Rozrost worka mięśniowego i towarzysząca temu zjawisku segmentacja stanowiły równoczesny skok ewolucyjny pierścienic, który pozwolił im zająć ważne ekologiczne nisze morza, wód słodkich i gleby. Wieloszczety na przestrzeni całej swej historii walczyły o dobrą ochronę i szybkość. Dopiero potomkowie prymitywnych robaków zdołały spełnić to zadanie, co wyjaśnia rozwój tych grup. Ślimaki „stworzyły” sobie właściwą ochronę w postaci muszli. Kalmary stworzyły ze swego worka mięśniowego mocny „silnik” wodnoodrzutowy.

Pierścienice przybrały wytrzymałe powłoki podzielone na segmenty odpowiadające wewnętrznej metamerii. Segmentacja pozwoliła tym bezkręgowcom swobodnie wyginać ciało, by poruszać się ruchem falistym, rozwijając przy tym znaczną prędkość. W konsekwencji owady, raki i inne stawonogi pokryły się mocnym pancerzem złożonym z segmentów.

Budowa ciała człowieka posiada cechy metamerii pierścienic, lecz nasze ciało nie składa się z segmentów. Ich liczba u kręgowców gwałtownie zmalała, przez co zamiast segmentów powstały tak zwane odcinki. Ciało większości robaków pokryte jest większymi lub mniejszymi rzęskami. Niekiedy rzęski są dobrze rozwinięte i pokrywają ciało gęsta szczeciną. Sprzyjają one przemieszczaniu się tych zwierząt. Wiele pierścienic posiada specyficzne narządy ruchu – nibynóżki. Są to wypustki plazmatyczne o zmiennym kształcie występujące u niektórych pierwotniaków i umożliwiające poruszanie się w określonym kierunku przez wydłużanie i zmiany pozycji. Wiele bezkręgowców wytworzyło organy rekompensujące brak kręgosłupa i szkieletu wewnętrznego. U owadów i innych stawonogów występuje szkielet zewnętrzny – pancerz chitynowy. Ślimaki i ramienionogi posiadają muszle. Pancerzem z płytek usianych kolcami, a nawet kolcami dysponują szkarłupnie – bezkręgowce o wtórnej symetrii pięciopromiennej żyjące w ciepłych wodach morskich i jeżowce. Pierścienice posiadają szkielet hydrostatyczny, który składa się z płynu ustrojowego. Płyn ten wypełnia jamę ciała, w którym znajduje się pod ciśnieniem, przez co utrzymuje jej sztywność i stanowi oparcie dla tkanek miękkich. Płyn znajdujący się w jamach ciała wciąż przepływa pełniąc jednocześnie funkcje transportową i wspomagając układ krwionośny. Krew pierścienic pozbawiona jest hemoglobiny i dlatego nie posiada barwy lub jest zielona dzięki wiążącemu tlen pigmentowi – chlorokruorynie. W zielonej krwi brak żelaza, zaś jego rolę odgrywają atomy chloru.

Wiele pierścienic posiada czerwoną krew, podobnie jak człowiek, oczywiście dzięki zawartemu w niej żelazu. Lecz żelazo to wchodzi w skład całkiem innego pigmentu, nieprzypominającego hemoglobiny – hemerytryny. Hemerytryna ma zdolność przechwytywania 5 razy więcej tlenu, niż hemoglobina.

Nazwa pijawki związana jest z tym, że absolutnie każda odmiana tych pierścienic jest drapieżnikiem atakującym drobne zwierzęta i wysysającym ich krew, albo ektopasożytem, czyli pasożytem zewnętrznym przysysającym się do ciała dużego żywiciela. Ciało pijawki składa się z segmentów nazywanych somitami. Liczba segmentów pijawki wynosi najczęściej 33.

Pijawki są hermafrodytami i rozmnażają się wyłącznie drogą płciową.

Pijawki przepowiadające pogodę

Niektóre gatunki pijawek, a szczególnie pijawka końska (Haemopis sanguisuga), wyczuwają zmiany pogody. Zdaniem szeregu specjalistów, swym zachowaniem przepowiadają deszcz, grad, słoneczną pogodę, wiatr, itd. Jednak raczej nie jest to prawdą. Badania pijawki końskiej przeprowadzone przez doktora nauk biologicznych E.W. Szykowa wykazały, że mogą one przewidzieć tylko deszcz.

W rzeczywistości pijawka po prostu wyczuwa zmiany ciśnienia atmosferycznego, i w ten sposób dowiaduje się o nadchodzącym deszczu. To przeczucie jest pożyteczne dla tych pijawek, które muszą od czasu do czasu porzucać środowisko wodne i wydostawać się na suchy ląd. Ponieważ pijawki oddychają przez skórę, potrzebują dużej ilości wilgoci w czasie swych lądowych podróży.

Właśnie dlatego wygodniej jest im wypełzać na brzeg podczas deszczu i po nim, kiedy trawa i gleba są wilgotne, a do tego wilgoć unosi się w powietrzu. Wówczas pijawki składają jajeczka, lub żerują. Ponieważ po deszczu wypełzają z ziemi dżdżownice, żer dla pijawek jest wtedy ogromny.

Gdybyś hodował pijawkę tę w domu, to mogłaby ona służyć za świetny barometr.

Wrażliwość pijawki na zmiany ciśnienia mogą być świetnym ostrzeżeniem dla meteopatów. Jest znaczna liczba ludzi, którzy przy zmianie pogody odczuwają pogorszenie nastroju, zaostrzenia dolegliwości i pogorszenie stanu. Niektórzy doznają podwyższenia lub spadku ciśnienia tętniczego, łamania w kościach idt. Meteopatami byli tacy znani ludzie, jak Dante, Kolumb, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Pascal, Mozzart, Rusou, Napoleon i Darwin.

Jednym słowem, zjawisko meteopatii nie jest niczym niezwykłym. Nie każdy umie korzystać ze zwykłych barometrów, podczas gdy obserwacja pijawki końskiej jest niezwykle łatwa. Pijawki umieszcza się w dużym słoju z wodą lub w akwarium. Oczywiście nie warto jednocześnie z tymi drapieżnikami hodować rybek.

Podczas spadku ciśnienia atmosferycznego pijawki starają się opuścić wodę i wydostać na ląd. Latem takie zachowanie świadczy o nadciągającym deszczu, a zimą o rychłym opadzie śniegu. Aktywność pijawek możliwa jest zimą wyłącznie w warunkach domowych.

Rzecz w tym, że nie znoszą one zimna i z nadejściem pierwszych przymrozków, wpadają w letarg. Pijawka w takim stanie zwija się w kłębek i w tej pozycji zimuje. Przebudzenie następuje dopiero po ociepleniu. Trudno zresztą mówić o tym, że pijawki w ogóle śpią. Niestety biorytmy tych stworzeń nie są do dziś należycie zbadane.

Jednak znając zachowanie pijawek przed zmianą ciśnienia, można odpowiednio wcześnie odwiedzić lekarza, dobrać środki lecznicze przed wahaniami pogody, czy wychodząc z domu dobrać właściwą odzież.

Amatorska hodowla pijawek jest o wiele łatwiejsza, niż hodowla pijawek lekarskich.

Historia stosowania pijawek lekarskich

Leczenie pijawkami zrodziło się w odległej przeszłości, ponieważ człowiekowi, który zajmował się rybołówstwem, często przychodziło stykać się z tymi żyjątkami. O korzyści ze stosowania pijawek donoszą starożytne teksty hebrajskie i hinduskie. Ponieważ na przestrzeni wieków najpopularniejszą metoda leczenia wszelkich dolegliwości było upuszczanie krwi, hirudoterapia początkowo kształtowała się jako dziedzina tej metody leczniczej.

Leczenie pijawkami nie stanowiło jeszcze wówczas odrębnej metody, ponieważ lekarze uważali je jedynie za środek pozbawiający nadmiaru krwi. Stosowanie zwierzątka zamiast skalpela, czy noża uważano za wygodny sposób, gdyż zabieg był całkowicie bezbolesny. Nie znano właściwości śliny pijawek, choć doświadczeni medycy domyślali się, że korzystanie z pijawek podczas upuszczania krwi jest pożyteczniejsze, niż cięcie nożem czy skalpelem.

Starożytny znawca nauk biologicznych Pliniusz Starszy, żyjący w Iw. p.n.e. w swej „Historii naturalnej” opisał wiele zwierząt ze wskazaniem na ich znaczenie dla człowieka. Stworzył również szczegółowy opis pijawek, i jako pierwszy spośród antycznych autorów zwrócił uwagę na pozytywne zmiany zachodzące w organizmie człowieka po zastosowaniu tych stworzeń. Twierdził, że pijawki „pomagają, przy łamaniu w kościach i gorączce”.

W ślad za Pliniuszem, możliwości zastosowania w medycynie pijawki rozważał wielki lekarz rzymski Claudius Galenus (Galen) żyjący w latach 131-200. Pozytywnie o upuszczaniu krwi przy pomocy pijawek wypowiadał się też znany lekarz starożytnego Rzymu Aecjusz z Amidy (335-454r.r.). Potem, przez dłuższy czas pijawki nie cieszyły się sympatią lekarzy.

W epoce Renesansu wrócono do stosowania hirudoterapii. W XVI wieku leczenie pijawkami miało silną pozycję w Wielkiej Brytanii, przez co angielskich lekarzy nazywano wówczas „leeches”, co można przetłumaczyć jako „hodowcy pijawek”. Rozkwit tej metody leczenia przypada na koniec XVIII i początek XIX wieku, kiedy to wielu ufało, że upuszczanie krwi może uratować życie.

W pierwszej połowie XIX wieku miało miejsce inne zdarzenie w historii stosowania pijawek lekarskich w celach medycznych. Powstały hodowle pijawek. Było to spowodowane niemal całkowitym wyginięciem tego gatunku w warunkach naturalnych zbiorników wodnych. Wcześniej pozyskiwano pijawki w następujący sposób:

Człowiek obuty w nieprzemakalne kalosze, uzbrojony w kij i worek, wybierał miejsce, w którym występowała pijawka w obfitości, a następnie wchodził do wody na głębokość około pół metra. Potem 3-4 razy mocno walił kijem w powierzchnię wody.

Pijawki lekarskie mają bardzo ciekawą cechę. Są wrażliwe na plusk wody, identyfikując w ten sposób miejsce, w którym znajduje się potencjalna ofiara lub żywiciel i błyskawicznie przemieszcza się w tym kierunku. Od razu wokół nóg zbieracza pijawek gromadziła się znaczna ich ilość oblepiających kalosze i wspinających się po nich. Zbieraczowi pozostawało tylko zebranie ich do worka.

Metoda ta doprowadziła niemal do wyginięcia gatunku.

Wielki postęp w stosowaniu pijawek do celów medycznych nastąpił w latach 30-ch i 40-ch XX wieku.

Obecnie istnieje ponad 500 gatunków pijawek, jednak do leczenia używa się około 15, między innymi Hirudo Medicinalis, Hirudo orientalis, Hirudo verbana, Hirudo troctina, Hirudinaria manillensis (w Azji), Macrobdella decora (w Ameryce) oraz Haementeria Ghilianii, która posiada żądło zamiast zębów.

Czym leczy pijawka?

Lecznicze działanie pijawek lekarskich tłumaczy się właściwościami wydzieliny gruczołów ślinowych, która dostaje się do organizmu człowieka po przegryzieniu przez pijawkę skóry i przenika w ciągu całego okresu wysysania krwi. Biologicznie aktywne substancje pijawek lekarskich można podzielić na cztery grupy.

1. Związki lityczne - zapewniają przedostawanie się substancji z śliny, rozwarcie rany. Prócz tego, związki lityczne wpływają na przepuszczalność międzykomórkową. Substancje tej grupy można wykryć tylko w pierwszych i w środkowych porcjach wydzieliny. Należą do tej grupy:

• destabilaza - zapewnia fibrynolityczną aktywność wydzieliny, działa przeciwsklerotycznie,

• hialuronidaza - ułatwia przedostawanie się do organizmu chorego różnych leczniczych substancji, zwiększa przenikalność tkanek, ścianek naczyń. Hialuronidaza - to czynnik, za pomocą którego inne aktywne substancje, wchodzące w skład ślinianek pijawek aktywnie przedostają się do organizmu chorego człowieka podczas przegryzania powłok skórnych. Przy pomocy hialuronidazy dochodzi do rozkładu kwasu hialuronowego, który jest podstawową substancją tkanki łącznej pełniącej rolę czynnika cementującego.

• kolagenaza powoduje hydrolizę włókien kolagenu.

2. Substancje przeciwzakrzepowe - związki, które utrudniaja krzepnięcie krwi, przez co zapewniają swobodny upływ krwi z uszkodzonych naczyń w czasie całego czasu pożywiania się pijawki. Substancje przeciwzakrzepowe zaczynają się wydzielać w chwili zniszczenia mikronaczyń, można je wykryć w środkowej frakcji śliny. Do grupy tych związków należy Hirudyna.

Hirudyna to wysoce swoisty inhibitor trombin, substancja spowalniająca krzepnięcie krwi, posiada właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, zapobiega tworzeniu się skrzepów. Jest najlepiej zbadanym składnikiem wydzieliny pijawki. Ponadto stanowi skuteczny środek zapobiegawczy i leczący takie choroby jak zakrzepowe zapalenie żył, żylaki, stany przed i pozawałowe, udary oraz inne.

3. Blokery ochronnych reakcji organizmu. Substancje tej grupy blokują przejawy obronnych zapalnych reakcji organizmu, powstawanie skurczu, obrzęku, bólu i dają się wykryć w środkowej i przede wszystkim w ostatniej frakcji śliny. Do tej grupy należą bdeliny, egliny.

4. Substancje pomocnicze. Sprzyjają stabilizacji, obronie, transportowi oraz wzmocnieniu działania innych komponentów śliny. Rola tych substancji nie została w wystarczającej mierze poznana. A taki enzym, jak orgelaza, nawet sprzyja powstawaniu nowych naczyń krwionośnych. W rezultacie działania orgelazy obrzęki i skrzepy w ściankach naczyń rozpuszczają się i
zostaje przywrócone normalne przemieszczanie płynów w zaatakowanym narządzie, przy czym, jego drenaż trwa również po usunięciu pijawki. Taką właściwość ezymów obecnie wykorzystuje się w mikochirurgii przy przeszczepach płatów skóry lub autotransplantacji odciętych w wypadkach palców, nosa, członka i innych organów.

 

Podstawowe oddziaływanie pijawki lekarskiej na organizm człowieka.

• antykoagulacyjne (obniżenie krzepliwości krwi);

• trombolityczne (niszczenie skrzepów);

• przeciwniedokrwienne (poprawa zaopatrzenia tkanek i narządów w krew);

• antyhipoksyjne (poprawa zaopatrzenia tkanek i narządów w tlen);

• obniżające ciśnienie tętnicze;

• przeciwobrzękowe (miejscowe), przeciwzastoinowe, drenujące;

• przywracające mikrocyrkulację;

• lipolityczne (rozkład odkładającej się tkanki tłuszczowej);

• obniżające poziom cholesterolu, trójglicerydów;

• przywracające przenikalność ściany naczyniowej;

• przeciwzapalne, bakteriostatyczne (zagłada mikroorganizmów, które wywołały proces zapalny, “jak antybiotyk”);

• immunostymulujące;

• antysklerotyczne;

• energoterapeutyczne , przywracające energię;

• przywracające równowagę endoekologiczną;

• oczyszczające narządy wewnętrzne;

• przywracające połączenia nerwowo-mięśniowe i właściwe przekazywanie impulsów;

• regeneracyjne (odbudowujące uszkodzone tkanki);

• analgetyczne (przeciwbólowe);

• rozpuszczające twory torbielowate, blizny, zrosty;

• dobroczynny wpływ na cały organizm (poprawia sen, apetyt, nastrój, uspokaja);

Oprócz tego, enzymy pijawek pobudzają określone strefy odruchowe, co wykazuje korzystne działanie na pracę określonego układu w organizmie chorego człowieka.

Wskazania i przeciwwskazania do zastosowania pijawek lekarskich.
Kwestia wskazań do przeprowadzenia hirudoterapii jest niełatwa. Wszelki wykaz chorób, przy których można posłużyć się pijawką, będzie niepełny.
Jak wskazano powyżej pijawka lekarska zapewnia szereg bardzo złożonych zmian w organizmie człowieka, jak również drażni określone strefy odruchowe na powierzchni ciała i wywołuje efekt leczniczy:

• trombolityczny i przeciwzakrzepowy;

• przeciwzapalny;

• przeciwbólowy;

• regeneracyjny;

• immunostymulujący;

• antyhipoksyjny;

• obniżający ciśnienie tętnicze;

• bakteriobójczy;

• antyaterogenny;

• nerwowo-odruchowy;

• energetyczny.

 

Stąd też wskazania do zastosowania hirudoterapii można sformułować w następujący sposób:

• skoki ciśnienia tętniczego;

• procesy zapalne o różnej etiologii;

• zakłócenie odpływu żylnego i limfatycznego;

• skrzep żylny, zwiększona lepkość krwi;

• nadmierne tworzenie się tkanki łącznej (blizny, zrosty);

• pogorszenie odżywienia tkanek;

• niewydolność reakcji immunologicznych.

 

Wskazania do zastosowania hirudoterapii:

1. Choroby układu sercowo- naczyniowego:

• miażdżyca tętnic;

• nadciśnienie od pierwszego do trzeciego stopnia;

• zwłóknienie mięśnia sercowego na tle miażdżycy tętnic i pozawałowe stwardnienie mięśnia sercowego;

• niedokrwienna choroba serca, stenokardia;

• zapalenie mięśnia sercowego;

• kardiopatia;

• kardialgia;

• arytmia;

• dystonia wegetatywno-naczyniowa;

• reumatyzm (okres rekonwalescencji).

 

2. Choroby narządów oddechowych:

• chroniczne zapalenia płuc;

• chroniczne zapalenia oskrzeli;

• astma oskrzelowa;

• ostre zapalenia płuc (w okresie rekonwalescencji);

• zapalenia opłucnej.

 

3. Choroby dróg żołądkowo-jelitowych:

• chroniczny nieżyt żołądka;

• chroniczne zapalenie trzustki;

• chroniczne zapalenia wątroby, marskość wątroby;

• zapalenia pęcherzyka żółciowego, dyskinezja dróg żółciowych;

• chroniczne zapalenia okrężnicy, zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy, zaparcia;

• hemoroidy, pęknięcia odbytu.

 

4. Choroby układu oporowo-ruchowego:

• deformujące zwyrodnienia dużych stawów;

• zapalenia wielostawowe różnej etiologii (okres rekonwalescencji);

• zapalenia mięśni;

• stan po zwichnięciach stawu;

• osteoporoza;

• urazy, oparzenia, odmrożenia.

 

5. Choroby chirurgiczne:

• profilaktyka i leczenie blizn pooperacyjnych;

• patologiczne stany układu żylnego (żylaki, zakrzepowe zapalenia żył);

• wrzody troficzne;

• przykurcze;

• słoniowatość kończyn dolnych (obrzęk limfatyczny);

• operacje plastyczne (okres rekonwalescencji);

• zrostowe choroby tętnic kończyn dolnych.

 

6. Choroby neurologiczne:

• osteochondroza (różnie ulokowana);

• stany przed- i poudarowe;

• urazy czaszkowo-mózgowe (okres rekonwalescencji);

• zapalenia nerwu, newralgie, zapalenia splotu nerwowego, zapalenia korzonków nerwowych, nerwice;

• choroba Raynouda;

• choroby naczyniowe mózgu i rdzenia kręgowego;

• bóle, zawroty głowy;

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

 

7. Położnictwo i ginekologia:

• procesy zapalne w miednicy mniejszej (zapalenie błony śluzowej macicy, zapalenie przydatków);

• klimakterium;

• procesy zrostowe w miednicy mniejszej;

• niepłodność;

• bolesne miesiączki;

• mastopatia;

• zakłócenia cyklu menstruacyjnego;

• łagodne nowotwory macicy i przydatków (torbiele jajników, endometrioza, włókniako mięśniak).

 

8. Choroby skóry:

• świerzbiączka;

• twardzina skóry;

• liszaj;

• świąd;

• alergia, swędzenie skóry;

• trądzik młodzieńczy.

 

9. Choroby układu moczowo-płciowego:

• chroniczne odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie kłębuszkowe nerek;

• wielotorbielowatość nerek;

• niewydolność nerek;

• zapalenie pęcherza moczowego;

• chroniczne zapalenie stercza, gruczolak prostaty;

• wtórna niepłodność u mężczyzn.

 

10. Choroby układu endokrynnego:

• choroby tarczycy (zapalenie gruczołu tarczowego, nadczynność tarczycy);

• otyłość;

• cukrzyca.

 

11. Choroby laryngologiczne:

• chroniczne zapalenie ucha;

• zapalenie nerwu słuchowego;

• przerost migdałków;

• chroniczny nieżyt nosa, zapalenie krtani;

• choroby zatok przynosowych (zapalenie zatoki szczękowej, czołowej, zapalenie kości sitowej) (okres rekonwalescencji);

• neurosensoryczna głuchota, szum w uszach;

• idiopatyczny wodniak błędnika.

 

12. Choroby oczu:

• jaskra;

• zanik siatkówki;

• choroby zapalne oczu.

 

13. Choroby stomatologiczne:

• zapalenie jamy ustnej;

• zapalenie dziąseł;

• zapalenie przyzębia;

• parodontoza.

Przeciwwskazania

PRZECIWWSKAZANIA wynikają z właściwości działania pijawek. To, że hirudoterapia ma szereg przeciwwskazań, mówi o tym, że jest poważna metoda i wywiera silny wpływ na organizm człowieka. Do przeciwwskazań należą:

• AIDS;

• nowotwory złośliwe niezależnie od lokalizacji;

• anemia objawowa;

• ciąża, okres połogu;

• wiek poniżej 15 lat;

• choroby, przy których opóźnia się proces krzepnięcia krwi (dziedziczne, w szczególności hemofilia i nabyta małpłytkowość, marskość wątroby);

• tętniak śródczaszkowy;

• tętniak tętnicy brzusznej;

• krwotoki wewnętrzne;

• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (o ostrym przebiegu);

• ostre stany gorączkowe, septyczne, choroby zakaźne;

• gruźlica w stadium prądkowania;

• stany pobudzenia psychicznego;

• stany zamroczenia alkoholowego, narkomania;

• resekcja śledziony;

• ostre wycieńczenie (chariactwo);

• ostre obniżenie ciśnienia tętniczego (niedociśnienie);

• indywidualne złe znoszenie pijawek (wg danych z literatury występuje w 0,01% przypadków);

Szczególną ostrożność należy zachować przy leczeniu pijawkami ludzi osłabionych, jak również w starszym wieku. W czasie przeprowadzania kuracji hirudoterapii warto zmniejszyć dawkę lub całkowicie odstawić niektóre preparaty lecznicze, zwłaszcza przy zażywaniu antykoagulantów, aspiryny itp. Należy pamiętać, że szereg preparatów (antybiotyki, środki przeczyszczające, stieroidy anaboliczne, diuretyki i kwas nikotynowy) wpływają na czas krwawienia. Krwotok może się nasilić również przy chorobach wątroby, zakłóceniach wchłaniania witaminy K, dysbakteriozach jelitowych, zapaleniu trzustki, chronicznych białaczkach, nowotworach szpiku kostnego, oparzeniach.
Nie zaleca się również łączenia kuracji pijawkami z innymi, które mogą osłabić organizm np. antybiotyki, sterydy itp.

Przed zabiegiem

Bezpośrednio przed zabiegiem nie wolno przyjmować leków o właściwościach rozrzedzających krew bądź rozszerzających naczynia. Silne leki powinny być odstawione minimum dzień przez zabiegiem.

UWAGA! Każde odstawienie leków powinno być uprzednio skonsultowane z lekarzem prowadzącym.

Przed zabiegiem nie należy używać mydeł zapachowych, balsamów i perfum w okolicach miejsca, gdzie ma być przystawiana pijawka.

Po zabiegu

Po zabiegu rana może krwawić nawet 24 godziny. Jeśli leci za długo lub wypływa jej za dużo, należy założyć opatrunek uciskowy lub robić zimne okłady. Większość pacjentów w miejscu ugryzienia pijawki odczuwa swędzenie. Ranek nie powinno się drapać lecz posmarować Fenistilem (żel stosowany po ukąszeniach komarów). Wszelkie zmiany w promieniu 1-2cm od ranki są normalne, lecz w przypadku gdy swędzenie będzie bardzo silne i pojawi się obrzęk, można zastosować maść Hydrocortisonum 0,5% (bez recepty). Sporadycznie pojawić może się większa opuchlizna z zaczerwienieniem, wtedy zazwyczaj pomaga Tribiotic 1g (bez recepty).

Lidia Kuplewska i Marek Adamusiński napisali ciekawe opracowanie na temat terapii pijawkami, w którym omawiaja metody hodowli, sposób samodzielnego stosowania pijawek i wiele innych spraw związanych z zagadnieniem.

O autorach

Lidia Kuplewska
Lekarz Wyższej Kategorii Zawodowej, hirudoterapeuta, refleksoterapeuta, psychoneurolog, kierownik Centrum Hirudoterapii we Lwowie. Autorka książek, poświęconych leczeniu pijawkami; wykłada w szkole wyższej. Jej profesjonalne oraz indywidualne podejście i miłość do swojej pracy pozwala osiągać pozytywne rezultaty w leczeniu wielu chorób.

Marek Adamusiński

Jeden z pierwszych Hirudoterapeutów w Polsce. Pierwszy kontakt z pijawkami miał w 2005 roku, rok później ukończył kurs hirudoterapii i został dyplomowanym hirudoterapeutą. W kolejnych latach odbywał szkolenia we Lwowie, poznając tajniki leczenia różnych chorób przy pomocy pijawek.