Parazytozy wywołane przez grzyby Fungi

Grzybice są chorobami bardzo rozpowszechnionymi w populacji ludzkiej. Z uwagi jednak na ich wielopostaciowość, liczebność gatunków grzybów patogennych i bardzo rozbudowany ostatnio system taksonomiczny - należą do najtrudniejszego działu parazytologii. Wprowadzenie nowego układu taksonomicznego spowodowało niejednokrotnie zmianę nazw grzybów i ich dotychczasową pozycje systematyczną. To z kolei zmusiło do nowego podziału chorób grzybiczych. Nowy podział systematyczny grzybów jest tak obszerny, że niemożliwe jest jego wykładanie na wydziałach pielęgniarstwa; stąd też ograniczę się do podania skrótowych informacji na temat wybranych gatunków grzybów i chorób przez nich wywoływanych.

Amphotericin B - jest to antybiotyk polienowy wytwarzany przez promieniowce. Działa fungistatycznie (hamuje rozmnażanie się grzybów z rodzaju Candida, Aspergillus, Cryptococcus, Coccidioides, Histoplasma i Blastomyces. Stosowany jest w leczeniu grzybic układowych i uogólnionych. Preparaty handlowe: Amphocil i Amphotec (Sequus) - fiol. 50 mg i 100 mg - do wlewów dożylnych; Abelcet (Liposome) - fiol. 100 mg/20 ml; Fungizone (Bristol-Myers Squibb) - kaps. 250 mg, flakony 40 ml - zawiesina doustna, fiolki 50 mg - do zastrzyków dożylnych; Ampho-Moronal (Bristol-Myers Squibb) - tabl. 100 mg, tabletki do ssania 10 mg, flakony 30 ml i 50 ml - zawiesina, tuby 10 g - maść i krem 3%.

Fluconazole - pochodna triazolu o działaniu przeciwgrzybiczym. Działa na Candida, Cryptococcus, Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton, Blastomyces, Histoplasma. Stosowana w leczeniu grzybic układowych.

Preparaty: Diflucan (Pfizer) - kaps. 50; 100, 150 i 200 mg; amp. 2 mg/1 ml, flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Pliva) kaps. 50 i 100 mg; flakony 150 ml - syrop; Fluconazole (Terpol) - kaps. 50 i 150 mg. Dawkowanie: doustnie zaleznie od grzybicy, średnio w pierwszej dawce 400 mg raz dz., potem 200 mg 1 raz dz. leczenie trwa około 14-21 dni lub dłużej (np. kryptokokozy 6-8 tygodni).

Flucytosine - 5-fluorocytozyna; działa głównie na Cryptococcus i Candida. Preparaty: Ancobon (ICN) - kaps. 250 mg i 500 mg; Ancotil (ICN) - tabl. 500 mg, flakony 250 ml = roztwór 1% do wlewu kroplowego. Dawkowanie per os lub dożylnie (w ciągu 40 minut) 150-250 mg/kg m.c./24 h w 4 dawkach. Leczenie trwa 1-2 miesiące i dłużej, zależnie od choroby.

Ketoconazole - pochodzna imidazolu; działa naTrichophyton, Microsporum, Candida, Cryptococcus, Pityrosporum i Epidermophyton. Stosowany w leczeniu grzybic powierzchniowych i układowych. Preparaty: Nizoral (Janssen) - tabl. 200 mg; tuby 15 g i 30 g - krem 2%; torebki 6 ml - szamponetki i szampon we flakonach (60 i 100 ml); Oronazol (Krka) - tabl. 200 mg; krem w tubach 30 g, szampon we flakonach po 100 g; Terzolin (Janssen-Cilag) - flakony 60 i 105 mg - 2% roztwór; krem 2% w tubach po 15 i 30 g; Ketokonazol (Anpharm) - tabl. 200 mg; Ketoderm (Janssen-Cilag) - żel i krem 25. Dawkowanie: średnio 200 mg raz dz.; w grzybicach układowych 600-1000 mg raz dz. Leczenie trwa zależnie od rodzaju grzybicy; w grzybicach włosów 2 miesiące i więcej, w grzybicach paznokci 3 miesiące i dłużej. Leczenie miejscowe kojarzy się z leczeniem doustnym.

Miconazole - pochodna imidazolu; działa na Microsporum, Trichophyton, Epidermophyton, Histoplasma, Blastomyces, Aspergillus, Cryptococcus i Candida. Stosowany jest w grzybicach skóry, paznokci, błon sluzowych i narządów płciowych.

Preparaty: Gyno-Femidazol (Polfa Grodzisk) - tabl. dopochw.; Mikonazol (Inst.Farmac.) - krem w tubach po 20, 30 i 50 g; Gyno-Daktarin (Janssen) - globulki dopoch. 100 mg, 200 mg , 400 mg i 1200 mg; Daktar (Jansssen-Cilag) - tabl. 250 mg; żel 20 i 40 g, flakony 20 ml - 2 % roztw.; krem 2% (30, 70 g); puder - 2% (30 g); Daktarin (Janssen; Janssen-Cilag)) - tabl. 250 mg, tuby 40 g - żel 2% do leczenia grzybic jamy ustnej; puder 2% (30 g). Dawkowanie: w grzybicach układowych 1500-2000 mg/24 h w 4 dawkach przez kilka tygodni lub miesięcy. Miejscowo - 4 razy dz. smarować zmiany; zakażenie jamy ustnej - tabletkę ssać 4 razy dz.

Griseofulvin - antybiotyk wytwarzany przez pędzlaki o działaniu fungistatycznym; działa na Epidermophyton, Microsporum, Trichophyton; przenika do naskórka, włosów i paznokci. Stosowany w grzybicach skórnych, włosów i paznokci. Preparaty: Gricin (Arzneimittelwerk Dresden) - tabl. 125 mg; Fulcin (Zeneca) - tabl. 125 mg i 500 mg, Likuden M (Hoechst Marion Roussel) - tabl. 125 i 500 mg; Grisefuline (Sanofi Winthrop) - tabl. podzielne 250 mg i 500 mg. Dawkowanie: 500-1000 mg w 1 lub 4 dawkach przez 2-8 tygodni, w grzybicach włosów 8 tygodni, w grzybicach paznokci 12 miesięcy.

Dawniej w leczeniu grzybic na skórze wykorzystywano Pigmentum Castellani (silnie barwiący preparat zawierający fenol, rezorcynę, aceton, fuksynę i kwas borowy), preparaty rezorcyny z kwasem salicylowym i mlekowym, kwas undecylenowy, preparaty siarki, rtęci i rtęciowo-siarkowe, fiolet goryczki, zieleń brylantową, maść Whitfielda (kwas benzoesowy i salicylowy na podłożu lanolinowo-wazelinowym), dziegieć sosnowy, smołę z węgla kamiennego.

Kwas undecylenowy ma do dziś zastosowanie. Wchodzi w skład preparatu Undofen (GlaxoWellcome) - aerozol 50 g. Firmy: Chema-Elektromet oraz Pampa produkują maść undecylenową (tuby 30 g; 50 g) stosowaną podobnie jak Undofen do leczenia grzybic skóry. Mycodermina (Pampa) dostępna jest także w formie pudru (15 g) i płynu (50 g).