Kolendra siewna Coriandrum sativum L. (Apiaceae seu Umbelliferae)
Opis
Roślina jednoroczna dorastająca do 80 cm wys.; łodyga naga, obła;
liście dolne pojedyncze, ponacinane pierzasto; liście wyżej położone
2-3-krotnie pierzaste; odcinki równowąskie, zaostrzone, całobrzegie;
kwiaty zebrane w baldachy 3-5 szypułkowe, pokryw brak, pokrywki 3-5,
jednostronne; płatki korony białe lub różowe; korona 5-krotna; pręcików
5; słupek 1; owoc - kulisty, brunatny (rozłupka nie rozpadająca się,
złożona z 2 niełupek). Kwitnie od maja do sierpnia. Wszędzie uprawiana,
niekiedy dziczejąca.
Surowiec
W lecznictwie wykorzystywane jest kwitnące ziele i owoc kolendry - Herba et Fructus Coriandri. Roślina farmakopealna w większości krajów. Olejek kolendrowy Oleum Coriandrii uzyskiwany jest z owoców.
Owoc i olejek jest dostępny w aptekach, sklepach zielarskich i w sklepach ze zdrową żywnoscią. Owoc jako przyprawa - w sklepach spożywczych.
Owoc i olejek jest dostępny w aptekach, sklepach zielarskich i w sklepach ze zdrową żywnoscią. Owoc jako przyprawa - w sklepach spożywczych.
Skład chemiczny
Kolendra zawiera olejek eteryczny - owoce do 1,5%, ziele - 0,1-0,3%. Olejek bogaty jest w D-linalol (do 60%), alfa i beta-pinen, alfa-i beta-terpinen, geraniol (ok. 5%), borneol, kamfen, cyneol, ocymen, limonen, alfa- i beta-felandren, aldehydy. Owoce zawierają do 20% lipidów (kwas linolowy, linolenowy, palmitynowy, oleinowy, petroselinowy) i do 17% białek. Owoce i ziele posiadają także alkohol - koriandrol, alkaloidy, aldehydy (trans-tridecen-2-al-1), flawonoidy, alkohole cukrowe, sitosterole, kumaryny (umbeliferon, skopoletyna).
Działanie lecznicze
Składniki olejku kolendrowego działają przeciwbakteryjnie (pinen, cyneol, borneol, limonen, linalol), przeciwgrzybiczo (felandren), przeciwwirusowo (wszystkie terpeny), ochronnie na miąższ wątroby (borneol, kwas linolenowy i linolowy, petroselinowy), przeciwzapalnie (flawonoidy, borneol, pinen), przeciwreumatycznie (cyneol, flawonoidy), przeciwdrgawkowo (koriandrol), przeciwnowotworowo (kwas oleinowy, linolenowy, geraniol, pinen, linalol, limonen), wykrzytuśnie (olejek kolendrowy), żółciopędnie i żółciotwórczo (terpeny, aldehydy, flawonoidy, alkaloidy), fotouczulająco (umbeliferon, skopoletyna), przeciwalergicznie (linalol, flawonoidy); obniżają stężenie cholesterolu we krwi (kwas oleinowy, kwas linolenowy, kwas palmitynowy), ponadto uspokajająco i rozluźniająco (linalol, koriandrol), rozkurczowo (borneol, flawonoidy, linalol).
Zastosowanie
Zwiększa ukrwienie i wrażliwość narządów płciowych, przez co pobudza płciowo.
Olejek eteryczny zwiększa także ukrwienie nerek, przyśpiesza akcję serca, rozszerza nczynia krwionośne obwodowe polepszając ukrwienie kończyn. Rozszerza drogi oddechowe ułatwiając oddychanie, upłynnia wydzieliny śluzowe.
Kolendra pobudza wydzielanie soków trawiennych, przyspiesza trawienie i wchłanianie pokarmu. Wykazuje wpływ przeciwtrądzikowy i przeciwropny. Działa laktogennie (pobudza wytwarzenie mleka podczas laktacji).
Zwiększa ukrwienie i wrażliwość narządów płciowych, przez co pobudza płciowo.
Olejek eteryczny zwiększa także ukrwienie nerek, przyśpiesza akcję serca, rozszerza nczynia krwionośne obwodowe polepszając ukrwienie kończyn. Rozszerza drogi oddechowe ułatwiając oddychanie, upłynnia wydzieliny śluzowe.
Kolendra pobudza wydzielanie soków trawiennych, przyspiesza trawienie i wchłanianie pokarmu. Wykazuje wpływ przeciwtrądzikowy i przeciwropny. Działa laktogennie (pobudza wytwarzenie mleka podczas laktacji).
Wskazania
Wyciągi alkoholowe, wodne i olejowe stosuje się następująco:
Napar:
1 łyżka mielonych owoców lub suchego ziela zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 1-4 razy dz. po 100-200 ml. Stosowac również do przemywania skóry trądzikowej i łojotokowej. Można używać do płukania włosów przy łojotoku i wypadaniu oraz do płukanek ginekologicznych przy stanach zapalnych.
Olej kolendrowy Oleum Coriandri:
1 szklankę mielonego świeżego ziela kolendry lub pół szklanki suchych mielonych owoców zwilżyć odrobiną spirytusu, a następnie zalać 250 ml ciepłego oleju sojowego lub oliwy; macerować w szczelnie zamkniętym słoju przez 7 dni. Przefiltrować. Zażywać 1-2 razy dz. po łyżce przy zaparciach, zaburzeniach w wydzielaniu żółci, wzdęciach i braku apetytu. Stosować do wcierania w skórę i do okładów (gazik zwilżyć w oleju i przyłożyć na chore miejsce na 30 minut; stosować 3 razy dz. lub lepiej w opatrunku zamkniętym zmienianym co 8 godzin) przy łuszczycy, wypryskach, liszajach, ropniach, owrzodzeniach, rozpadlinach, odleżynach, oparzeniach, odmrożeniach, odparzeniach. Do lewatyw przy zaparciu i zapaleniu odbytu. Można stosować do kąpieli olejowych kóry owłosionej przy łuszczycy. W tym celu olejem kolendrowym nasmarować włosy i skórę owłosioną, pokryć ceratką na 2-3 godziny; po czym głowe umyć w szamponie Selsun a nastepnie wypłukać w naparze kolendrowym, wytrzeć do sucha.
Podobne kapiele z oleju kolendrowego stosowac przy rozdwajaniu, łamliwości i wypadaniu włosów.
Nalewka kolendrowa Tinctura Coriandri:
pół szkl. mielonych owoców świeżych lub suchych zalać 250 ml alkoholu 40-60%; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 10 ml w 100 ml wody przy osłabieniu serca, nerwicy wegetatywnej, niepokoju wewnętrznym, zaburzeniach trawiennych.
Nalewka na olejku kolendrowym Spiritus Coriandri:
do 10 ml olejku kolendrowego wlac 200 ml spirytusu, silnie wymieszać. Zażywać 1-3 razy dz. po 5-10 ml w celu pobudzenia płciowego, przy osłabieniu serca, zawrotach głowy, omdleniu i nerwicy żołądka. Ponadto do wcierania przy mięśnio, nerwo- i stawobólach.
Krople kolendrowe - Guttae Coriandri pro nasi:
do 10 ml soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty) dać 1-2 krople olejku kolendrowego, wymieszać. Wprowadzać 1-2 dawki do nosa, najlepiej za pomoca spryskiwacza. Stosować przy zapaleniu zatok obocznych nosa, katarze bakteryjnym, wirusowym i alergicznym. Zastępuje krople syntetyczne. Brak działań ubocznych.
Olejek kolendrowy - Oleum Coriandri:
3 krople 2-4 razy dz. na miodzie lub w mleku z miodem. Ponadto do wcierań w stawy przy reumatyzmie i po kontuzjach. Do wcierania w kończyny przy obrzękach.
Nafta kolendrowa - Naphta Coriandri:
do 100 ml nafty kosmetycznej wlać 5 ml olejku kolendrowego. Naftą przemywać skórę przy trądziku ropnym.
UWAGA!
Materiał opracowany przez prof. Henryka Różańskiego i umieszczony na stronie IGYA za jego zgodą. Prawa do tekstu i receptur – prof. Henryk Różański.
Napar:
1 łyżka mielonych owoców lub suchego ziela zalać 1 szkl. wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 1-4 razy dz. po 100-200 ml. Stosowac również do przemywania skóry trądzikowej i łojotokowej. Można używać do płukania włosów przy łojotoku i wypadaniu oraz do płukanek ginekologicznych przy stanach zapalnych.
Olej kolendrowy Oleum Coriandri:
1 szklankę mielonego świeżego ziela kolendry lub pół szklanki suchych mielonych owoców zwilżyć odrobiną spirytusu, a następnie zalać 250 ml ciepłego oleju sojowego lub oliwy; macerować w szczelnie zamkniętym słoju przez 7 dni. Przefiltrować. Zażywać 1-2 razy dz. po łyżce przy zaparciach, zaburzeniach w wydzielaniu żółci, wzdęciach i braku apetytu. Stosować do wcierania w skórę i do okładów (gazik zwilżyć w oleju i przyłożyć na chore miejsce na 30 minut; stosować 3 razy dz. lub lepiej w opatrunku zamkniętym zmienianym co 8 godzin) przy łuszczycy, wypryskach, liszajach, ropniach, owrzodzeniach, rozpadlinach, odleżynach, oparzeniach, odmrożeniach, odparzeniach. Do lewatyw przy zaparciu i zapaleniu odbytu. Można stosować do kąpieli olejowych kóry owłosionej przy łuszczycy. W tym celu olejem kolendrowym nasmarować włosy i skórę owłosioną, pokryć ceratką na 2-3 godziny; po czym głowe umyć w szamponie Selsun a nastepnie wypłukać w naparze kolendrowym, wytrzeć do sucha.
Podobne kapiele z oleju kolendrowego stosowac przy rozdwajaniu, łamliwości i wypadaniu włosów.
Nalewka kolendrowa Tinctura Coriandri:
pół szkl. mielonych owoców świeżych lub suchych zalać 250 ml alkoholu 40-60%; wytrawiać 7 dni; przefiltrować. Zażywać 2-3 razy dz. po 10 ml w 100 ml wody przy osłabieniu serca, nerwicy wegetatywnej, niepokoju wewnętrznym, zaburzeniach trawiennych.
Nalewka na olejku kolendrowym Spiritus Coriandri:
do 10 ml olejku kolendrowego wlac 200 ml spirytusu, silnie wymieszać. Zażywać 1-3 razy dz. po 5-10 ml w celu pobudzenia płciowego, przy osłabieniu serca, zawrotach głowy, omdleniu i nerwicy żołądka. Ponadto do wcierania przy mięśnio, nerwo- i stawobólach.
Krople kolendrowe - Guttae Coriandri pro nasi:
do 10 ml soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty) dać 1-2 krople olejku kolendrowego, wymieszać. Wprowadzać 1-2 dawki do nosa, najlepiej za pomoca spryskiwacza. Stosować przy zapaleniu zatok obocznych nosa, katarze bakteryjnym, wirusowym i alergicznym. Zastępuje krople syntetyczne. Brak działań ubocznych.
Olejek kolendrowy - Oleum Coriandri:
3 krople 2-4 razy dz. na miodzie lub w mleku z miodem. Ponadto do wcierań w stawy przy reumatyzmie i po kontuzjach. Do wcierania w kończyny przy obrzękach.
Nafta kolendrowa - Naphta Coriandri:
do 100 ml nafty kosmetycznej wlać 5 ml olejku kolendrowego. Naftą przemywać skórę przy trądziku ropnym.
Przeciwwskazania
Nie stosować u kobiet ciężarnych i osób nadwrażliwych na promienie słoneczne.
UWAGA!
Materiał opracowany przez prof. Henryka Różańskiego i umieszczony na stronie IGYA za jego zgodą. Prawa do tekstu i receptur – prof. Henryk Różański.
