Lebiodka pospolita- Origanum vulgare (Labiatae)
Opis
Roślina wieloletnia dorastająca do 80 cm wys.; kłacze poziomo
rozrastające się; łodyga 4-kanciasta, czerwonawa; ulistnienie
równoległe; liście jajowate, całobrzegie, od spodu ciemno nakrapiane
(gruczoły z olejkiem); kwiaty zebrane w baldaszkowate kwiatostany
(podbaldachy); kielich rurkowaty 5 ząbkowy; korona biała, różowa,
fioletowa lub niebieskawa z 5 łatkami, dwuwargowa; warga górna
2-łatkowa; pręcików 4; słupek 1; owoc - rozłupnia. Roślina w Polsce
popolita, zwłaszcza na pogórzu. Rośnie na łąkach, zboczach, w
świetlistych lasach, na polanach, pastwiskach. Kwitnie od późnej wiosny
do jesieni.
Surowiec
W lecznictwie stosuje się kwitnące ziele lebiodki - Herba Origani. Ziele należy wysuszyć w temp. do 40o C i rozdrobnić, przechowywać w szczelnych słojach.Ziele jest dostępne w sklepach zielarskich, w sklepach ze zdrową żywnością i w sklepach spożywczych (jako przyprawa).
Skład chemiczny
Ziele zawiera flawonoidy (apigenina, luteolina, diosmetyna), seskwiterpeny, garbniki (ok. 8%), gorycze, olejek eteryczny - do 1,3%, sporą ilośc witaminy C (około 300-500 mg/100 g)
Olejek eteryczny bogaty jest w octan geranylu, karwakrol, tymol, cymol, borneol, linalol i pinen.
Olejek eteryczny bogaty jest w octan geranylu, karwakrol, tymol, cymol, borneol, linalol i pinen.
Działanie lecznicze
Wyciągi z ziela lebiodki działają uspokajająco, moczopędnie, mlekopędnie, odtruwająco, przeciwobrzękowo, żółciopędnie, żólciotwórczo, rozkurczowo, silnie odkażająco, przeciwroztoczowo, przeciwgnilnie, wykrztuśnie, przeciwkaszlowo i przeciwzapalnie. Seskwiterpeny wykazują również wpływ przeciwnowotworowy.
Wskazania
Zakażenia i stany zapalne układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, alergie, kaszel, gorączka, skąpomocz, stany zapalne układu moczowego, obrzęki, choroby zakaźne, bakteryjne choroby skóry (zwłaszcza ropne), kamica żółciowa, kolki żółciowe, zakażenia układu żółciowego, nadmierne krwawienia miesiączkowe, stany zapalne jąder, jajników, pochwy i macicy, zapalenie odbytu, atonia jelit. Stany zapalne oczu i uszu, nużyca oczna, płciowa i uszna.
Zakażenia i stany zapalne układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, alergie, kaszel, gorączka, skąpomocz, stany zapalne układu moczowego, obrzęki, choroby zakaźne, bakteryjne choroby skóry (zwłaszcza ropne), kamica żółciowa, kolki żółciowe, zakażenia układu żółciowego, nadmierne krwawienia miesiączkowe, stany zapalne jąder, jajników, pochwy i macicy, zapalenie odbytu, atonia jelit. Stany zapalne oczu i uszu, nużyca oczna, płciowa i uszna.
Preparaty, dawkowanie, zastosowanie
Wywar lebiodkowy na roztworze soli fizjologicznej:
2 łyżki lebiodki zalać 250 ml roztworu soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty), zagotowac odstawić na 30 minut; przecedzić. Stosować do okładów na oczy, płukania uszu, do jamy nosowej (rozpulaczem wprowadzać do każdego otworu nosowego dwie dawki kilka razy dziennie), do płukania narządów płciowych i do lewatyw.
Wywar lebiodkowy:
2 łyżki lebiodki zalac 2 szklankami wody, zagotowac, odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-4 razy dziennie po 100-200 ml. Przy nieżytach przewodu pokarmowego i układu oddechowego co 3 godziny 100 ml. Ponadto do płukanek i okładów, przemywania skóry trądzikowej.
Olej lebiodkowy Oleum Origani:
1/2 szkl. świeżego lub suchego mielonego ziela zwilżyć spirytusem czystym i zalać 250 ml ciepłej oliwy, wytrawiać 10 dni (nie krócej!); przefiltrować. Zażywać 2 razy dz. po 1 łyżce jako środek żołciopędny i rozkurczowy; ponadto stosować do okładów na ropnie, rany, oparzenia, do oczyszczania ran, zrywania przyschniętych opatrunków, do pielęgnacji suchej skóry i małżowin usznych przy nadmiernym słuszczaniu się naskórka. Do leczenia wyprysków i ran na narządach płciowych po zmieszaniu z tranem w proporcji 1:1. Do lewtywy przy świądzie i zaparciu.
Spirytus lebiodkowy Spiritus Origani:
1/2 szkl. świeżego lub suchego mielonego ziela lebiodki zalać 300 ml spirytusu; wytrawaić 10 dni; przefiltrować. Stosować do nacierań przy reumatyzmie, przeziębieniu, gorączce, mięśniobólach i nerwobólach. Ponadto do punktowego leczenia ropni.
Spirytus kamforowo-lebiodkowy Spiritus Origano-camphoratus do cery trądzikowej i łojotokowej:
1/2 szkl. suchego lub świeżego mielonego ziela lebiodki zalać 200 ml spirytusu kamforowego i 50 ml spirytusu salicylowego lub mrówczanego. Wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Skórę przmywać 2 razy dziennie. Likwisuje łojotok i cysty ropne, leczy zapalenie mieszków włosowych.
Spirytus lawendowo-lebiodkowy Spiritus Origano-lavandulae:
do 100 ml spirytusu lebiodkowego wlać 1 ml olejku lawendowego, wymieszać. Stosować do przemywania skóry łojotokowej i trądzikowej oraz do wcierań przeciwreumatycznych, przy obrzękach i nerwobólach.
2 łyżki lebiodki zalać 250 ml roztworu soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty), zagotowac odstawić na 30 minut; przecedzić. Stosować do okładów na oczy, płukania uszu, do jamy nosowej (rozpulaczem wprowadzać do każdego otworu nosowego dwie dawki kilka razy dziennie), do płukania narządów płciowych i do lewatyw.
Wywar lebiodkowy:
2 łyżki lebiodki zalac 2 szklankami wody, zagotowac, odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-4 razy dziennie po 100-200 ml. Przy nieżytach przewodu pokarmowego i układu oddechowego co 3 godziny 100 ml. Ponadto do płukanek i okładów, przemywania skóry trądzikowej.
Olej lebiodkowy Oleum Origani:
1/2 szkl. świeżego lub suchego mielonego ziela zwilżyć spirytusem czystym i zalać 250 ml ciepłej oliwy, wytrawiać 10 dni (nie krócej!); przefiltrować. Zażywać 2 razy dz. po 1 łyżce jako środek żołciopędny i rozkurczowy; ponadto stosować do okładów na ropnie, rany, oparzenia, do oczyszczania ran, zrywania przyschniętych opatrunków, do pielęgnacji suchej skóry i małżowin usznych przy nadmiernym słuszczaniu się naskórka. Do leczenia wyprysków i ran na narządach płciowych po zmieszaniu z tranem w proporcji 1:1. Do lewtywy przy świądzie i zaparciu.
Spirytus lebiodkowy Spiritus Origani:
1/2 szkl. świeżego lub suchego mielonego ziela lebiodki zalać 300 ml spirytusu; wytrawaić 10 dni; przefiltrować. Stosować do nacierań przy reumatyzmie, przeziębieniu, gorączce, mięśniobólach i nerwobólach. Ponadto do punktowego leczenia ropni.
Spirytus kamforowo-lebiodkowy Spiritus Origano-camphoratus do cery trądzikowej i łojotokowej:
1/2 szkl. suchego lub świeżego mielonego ziela lebiodki zalać 200 ml spirytusu kamforowego i 50 ml spirytusu salicylowego lub mrówczanego. Wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Skórę przmywać 2 razy dziennie. Likwisuje łojotok i cysty ropne, leczy zapalenie mieszków włosowych.
Spirytus lawendowo-lebiodkowy Spiritus Origano-lavandulae:
do 100 ml spirytusu lebiodkowego wlać 1 ml olejku lawendowego, wymieszać. Stosować do przemywania skóry łojotokowej i trądzikowej oraz do wcierań przeciwreumatycznych, przy obrzękach i nerwobólach.
UWAGA!
Materiał opracowany przez prof. Henryka Różańskiego i umieszczony na stronie IGYA za jego zgodą.
Prawa do tekstu i receptur – prof. Henryk Różański.
