Dziegcie i smoły to produkty suchej destylacji drewna, kory, torfu lub węgla kamiennego (rzadziej brunatnego), które były i nadal są stosowane w lecznictwie, jednakże obecnie w ograniczonym zakresie.

W wielu farmakopeach i spisach substancji medycznych dziegcie są uznawane są synonim smoły roślinnej lub węglowej o przeznaczeniu leczniczym. Oczywiście smoła lecznicza nie jest w dosłownym znaczeniu smołą powstałą w trakcie przeróbki gazu, czy węgla (w procesie koksowania) do celów budowlanych. Smoła lecznicza posiada określone frakcje fenolowe i jest bardziej oczyszczona oraz uzyskana ze ściśle określonego surowca, które określają dawne farmakopee narodowe.

Dlaczego smoły i dziegcie w farmacji galenowej to synonimy? Jest to spowodowane technologią otrzymywania obu substancji – poprzez suchą destylację w temp. 400-1000^oC. Sucha destylacja to nic innego jak podgrzewanie węgla, drewna, torfu, samej kory bez dopływu powietrza. Dawniej proces ten przeprowadzano w mieleszach. Obecnie suchą destylację przeprowadza się w retortach. Podczas suchej destylacji z podgrzewanego materiału powstają: gazy (dwutlenek i tlenek węgla, metan, etylen) i pary (metanol, kwas octowy, aceton, smoła = dziegieć), które w trakcie ochładzania ulegają skropleniu.

Po II wojnie światowej znaczenie dziegci w terapii stopniowo, ale szybko malało. Było to spowodowane niejednorodnym i trudnym do standaryzacji składem chemicznym, i co za tym idzie zmienną skutecznością i siłą działania leczniczego. Opisano przypadki zatrucia pacjentów dziegciami podczas stosowania ich na skórę.

W 1915 roku Yamagiwa i Ishikawa udowodnili eksperymentalnie właściwości rakotwórcze benzopirenu, obecnego również w dziegciach roślinnych i mineralnych. W latach późniejszych opisano i wykazano doświadczalnie właściwości kancerogenne pochodnych fenantrenu, chryzenu, antracenu, benzoakrydyny, stilbenu, fluoranu, chinoliny, aminonaftalenu. Doskonale wiemy, że opisane składniki występują również w dziegciach mineralnych i roślinnych. Paradoksalnie jednak zamiast wycofać dziegcie mineralne (węglowe) o dużej zawartości szkodliwych składników wycofano z lecznictwa dziegcie pochodzenia drzewnego (roślinnego), które maja tych składników potencjalnie kancerogennych wielokrotnie mniej.  Wiadomo jednak, że dziegieć roślinny jest trudniejszy do uzyskania na skalę przemysłową. Tańszy i łatwiejszy (można rzec przy okazji powstaje) jest dziegieć węglowy (maź pogazowa), dlatego też w terapii łuszczycy dominują preparaty zawierające ten składnik.

Wskutek istnienia wielu synonimów dla danego dziegcia (smoły) powstał pewien chaos i błędne interpretowanie składu preparatów. Mam nadzieję, że niniejsza strona pomoże w uporządkowaniu wiedzy na temat preparatów dziegciowych.