Strona 1 z 16
Witaminy są grupą substancji o zróżnicowanym chemizmie. Ich wspólną cechą jest natomiast to, że są niezbędne do normalnego rozwoju i funkcjonowania organizmu, będąc jednocześnie substancjami egzogennymi, czyli muszą być dostarczone organizmowi z zewnątrz, bądź są syntetyzowane w ustroju z prekursorów - prowitamin, także dostarczanych organizmowi (np. wit. D, wit. A). Brak lub niedobór związków zwanych witaminami w organizmie powoduje choroby zwane awitaminozami, których objawy można usunąć stosunkowo łatwo - przez podanie niewielkiej dawki brakującej witaminy. Jest to ogólna właściwość działania fizjologicznego tych substancji.
Nazwa "WITAMINA" została wprowadzona po raz pierwszy w 1911 roku przez Kazimierza Funka, polskiego uczonego, biochemika pracującego w Instytucie Listera w Londynie, który prowadził badania nad otrzymaniem leku na chorobę beri- beri. Otrzymał on substancję zwalczającą tę chorobę, izolując ją z łusek ryżowych. Ta substancja została nazwana witaminą. W dalszym rozwoju badań nad witaminami przyjęto, że będą one oznaczane kolejnymi literami alfabetu. Ten system jest tradycyjnie stosowany do dziś. Jednakże ze względu na dalsze badania, które pozwoliły poznać lepiej chemizm witamin, uzasadnione było wprowadzenie ściślejszego nazewnictwa, które jest aktualnie stosowane zgodnie z zaleceniami międzynarodowej organizacji IUPAC.
Witaminy są chemicznie bardzo zróżnicowaną grupą, stąd ich chemiczna klasyfikacja (czy inaczej podział) jest praktycznie niemożliwy. Ze względu zaś na właściwości fizykochemiczne właściwości stosujemy prosty i praktyczny podział witamin na dwie grupy, różniące się rozpuszczalnością. Pierwsza grupa to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, a druga -rozpuszczalne w wodzie. Do pierwszej należą: wit. A, D, E, K, F; natomiast do drugiej: wit. C, Bi, B2, B5, B6, B12, PP (B3), H, kw. foliowy. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach wchłaniają się z przewodu pokarmowego tylko w obecności kwasów żółciowych i tłuszczów i mogą być magazynowane w wątrobie. W przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie, ich nadmiar jest szybko z organizmu wydalany i wymaga stałego uzupełniania z zewnątrz. Źródłem witamin dla człowieka jest najczęściej żywność, leki pochodzenia naturalnego, ale także sztucznie syntetyzowane witaminy. Teoretycznie uważa się, że zdrowy, dorosły człowiek odpowiednio odżywiający się nie potrzebuje podawania preparatów witaminowych. Wystarcza tylko odpowiednia dieta. Niestety w niektórych przypadkach może dojść do niedoborów witamin w organizmie. Wtedy konieczne jest podawanie preparatów, czy leków witaminowych. Przyczynami tych przypadków jest najczęściej: nieodpowiednio zestawiona dieta, nadmierna obróbka termiczna żywności, stosowanie leków z grupy sulfonamidów i antybiotyków, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, palenie papierosów lub nadużywanie alkoholu.
Nazwa "WITAMINA" została wprowadzona po raz pierwszy w 1911 roku przez Kazimierza Funka, polskiego uczonego, biochemika pracującego w Instytucie Listera w Londynie, który prowadził badania nad otrzymaniem leku na chorobę beri- beri. Otrzymał on substancję zwalczającą tę chorobę, izolując ją z łusek ryżowych. Ta substancja została nazwana witaminą. W dalszym rozwoju badań nad witaminami przyjęto, że będą one oznaczane kolejnymi literami alfabetu. Ten system jest tradycyjnie stosowany do dziś. Jednakże ze względu na dalsze badania, które pozwoliły poznać lepiej chemizm witamin, uzasadnione było wprowadzenie ściślejszego nazewnictwa, które jest aktualnie stosowane zgodnie z zaleceniami międzynarodowej organizacji IUPAC.
Witaminy są chemicznie bardzo zróżnicowaną grupą, stąd ich chemiczna klasyfikacja (czy inaczej podział) jest praktycznie niemożliwy. Ze względu zaś na właściwości fizykochemiczne właściwości stosujemy prosty i praktyczny podział witamin na dwie grupy, różniące się rozpuszczalnością. Pierwsza grupa to witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, a druga -rozpuszczalne w wodzie. Do pierwszej należą: wit. A, D, E, K, F; natomiast do drugiej: wit. C, Bi, B2, B5, B6, B12, PP (B3), H, kw. foliowy. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach wchłaniają się z przewodu pokarmowego tylko w obecności kwasów żółciowych i tłuszczów i mogą być magazynowane w wątrobie. W przypadku witamin rozpuszczalnych w wodzie, ich nadmiar jest szybko z organizmu wydalany i wymaga stałego uzupełniania z zewnątrz. Źródłem witamin dla człowieka jest najczęściej żywność, leki pochodzenia naturalnego, ale także sztucznie syntetyzowane witaminy. Teoretycznie uważa się, że zdrowy, dorosły człowiek odpowiednio odżywiający się nie potrzebuje podawania preparatów witaminowych. Wystarcza tylko odpowiednia dieta. Niestety w niektórych przypadkach może dojść do niedoborów witamin w organizmie. Wtedy konieczne jest podawanie preparatów, czy leków witaminowych. Przyczynami tych przypadków jest najczęściej: nieodpowiednio zestawiona dieta, nadmierna obróbka termiczna żywności, stosowanie leków z grupy sulfonamidów i antybiotyków, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, palenie papierosów lub nadużywanie alkoholu.
