WITAMINA A

Inne nazwy: retinol, beta-karoten, prowitamina a, akseroftol
Witamina a, rozpuszczalna w tłuszczach została odkryta i rozszyfrowano jej strukturę chemiczna w roku 1931 a od 1947 witaminę a wytwarza się syntetycznie. Witamina a i jej różne chemiczne formy (aldehydowe, estrowe, kwasowe) występuje tylko w produktach zwierzęcych natomiast prowitamina a, którą tworzy cała grupa związków (około 600) określanych mianem karotenoidów występuje tylko w świecie roślinnym. Wśród karotenoidów za najważniejszy uważa się beta-karoten, gdyż z niego organizm najłatwiej tworzy retinol.
DZIAŁANIE
Witamina A bierze udział w przemianie ogólnoustrojowej, a zwłaszcza w metabolizmie białek, głównie aminokwasów siarkowych, warunkując prawidłowe rogowacenie nabłonka. Jest niezbędna do utrzymania w dobrym stanie rogówki oka, wszystkich błon śluzowych przewodu pokarmowego, przewodu moczowego, układu rozrodczego, skóry i płuc. Witamina A jest niezbędna dla normalnego widzenia gdyż odgrywa rolę w procesie tworzenia rodopsyny, decydującej o możliwości widzenia o zmierzchu przy słabym oświetleniu. Witamina A wywiera wpływ na czynniki odpornościowe ustoju dlatego też często określana jest jako " witamina antyinfekcyjna". Bierze udział w budowie i wspomaganiu naturalnych barier chroniących organizm przed zakażeniem, wspomaga naturalny system samoobrony organizmu przed zakażeniem i chorobami. Witamina a w okresie wzrostu organizmu bierze udział w tworzeniu szkliwa nazębnego i właściwego rozstawienia uzębienia. Bierze udział w metabolizmie hormonów steroidowych. Stymuluje wydzielanie hormonu tyreotropowego, jednocześnie częściowo unieczynniając tyroksynę w tkankach. Aktywizuje układy enzymatyczne wątroby. Uważa się, że przyjmowanie odpowiednich ilości witaminy A może złagodzić skutki działania na wątrobę toksycznych substancji chemicznych. 
  
NIEDOBÓR
W niedoborze witaminy A występują:
•    Kruche, wolno rosnące paznokcie z podłużnym bruzdowaniem
•     Suche, łamliwe włosy
•    Szorstka, sucha skóra
•     Suche spojówki oraz zmiany chorobowe na rogówce
•    Osłabione, wrażliwe dziąsła
•     Wysypka skórna
•    Brak apetytu
•    Zmniejszona odporność na zakażenia
•    Kurza ślepota czyli niewidzenie o zmierzchu
•    Zaburzenia widzenia
•    Zahamowanie wzrostu
•    Uczucie zmęczenia

NADMIAR
Podawanie dużych dawek witaminy a przez dłuższy okres może spowodować hiperwitaminozę
witaminy a z takimi objawami jak:
•    Uczucie zmęczenia i dyskomfortu
•    Podenerwowanie, drażliwość,
•    Nudności i wymioty
•    Zmniejszony apetyt
•    Bóle głowy
•    Krwawienie z dziąseł,
•    Zażółcenie skóry.
•    Powiększenie wątroby i śledziony,
•    Wypadanie włosów,
•     Świąd skory,
•     Suchość skóry
•    Depresja 

ŹRÓDŁA WITAMINY A
Źródłem tej rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy są produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko
pełne, śmietana, masło, produkty mleczarskie, jaja, niektóre tłuste ryby, wątroba, tran żółtka jaj.
Preparaty - Oleum Jecoris Aselli - tran z dorsza, maści z tranu z wątroby dorsza, stosowany na
rany i owrzodzenia, Maści z witaminą A, Tokovit A+E, Vitaminum A+E - kapsułki
Zawartość witaminy A w lOOg jadalnych wybranych produktów:
•    Wątroba wołowa - 8866 ug
•    Wątroba wieprzowa-3883 ug
•    Masło śmietankowe - 762 fig
•    Ser podpuszczkowy 40% tłuszczu w.s.m. - 400 ug
•    Jaja kurze świeże - 375 ug
Prowitamina A, zwana też betakarotenem znajduje się głównie w produktach roślinnych takich jak: marchew, dynia, szpinak, boćwina, sałata, zielony groszek, szczypior, koper, pietruszka, jarmuż, sałata, fasolka szparagowa pomidory, morele, wiśnie, śliwki i pomarańcze.

DZIENNE ZAPOTRZEBOWANIE
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę a jako równoważniki retinolu [ug] wg zaleceń instytutu
żywności i żywienia w Warszawie: 

Dzieci
	1 - 3 lat 4 - 6 lat 7 - 9 lat	400 ug 500 ^ 700 ug
	Młodzież
	Chłopcy 10-12 lat chłopcy 13 - 15 lat chłopcy 16-20 lat Dziewczynki 10-12 lat dziewczynki 13 - 15 lat dziewczynki 16-20 lat	1000 1000 1000 800 600 800
	Mężczyźni
	21 - 64 lat powyżej 65 lat	1000 1000
	Kobiety
	21 - 59 lat ciężarna - II połowa ciąży karmiąca - powyżej 60	800 1000 , 1200

Równoważnik retinolu określa ile jest w nim wykorzystanej witaminy a, która może pochodzić
równolegle z retinolu i beta-karotenu.